Survival of the fittest
Een maand of wat geleden stond er in de zaterdageditie van de Volkskrant een interessant artikel. Aanleiding voor het stuk was het voornemen van de Britse regering om patiënten zonder tussenkomst van de huisarts antibiotica te kunnen laten halen bij de apotheek. Dat is dus een heel slecht idee. Ik zal je uitleggen waarom.
Het gevaar van teveel (en onnodig) gebruik van antibiotica is namelijk dat het kan leiden tot antimicrobiële resistentie. Antimicrobiële resistentie, waaronder antibioticaresistentie valt, houdt in dat vele infecties die worden veroorzaakt door bacteriën, schimmels en/of virussen niet meer reageren op geneesmiddelen (o.a. antibiotica). Een simpele infectie kan dan ernstige gevolgen hebben. En soms zelfs fataal aflopen.
‘We hebben nog bijna 30 jaar de tijd om samen de ramkoers waar wetenschappers voor waarschuwen te veranderen.’
Deskundigen schatten nu al in dat in 2050 wereldwijd jaarlijks 10 miljoen mensen zullen overlijden aan de gevolgen van antimicrobiële resistentie. Deze schatting is schrikbarend. Alleen daarom al is het plan van de Engelsen om antibiotica in de vrije verkoop te doen een onverstandig voornemen. Laten we hopen dat het in de kiem gesmoord wordt. Maar er is ook goed nieuws!
Daar komt bij dat door het gebruik van antibiotica door mensen/dieren in de veeteelt (net als alle geneesmiddelen), deze uiteindelijk (via plassen en poepen) in het milieu terechtkomen. Het is belangrijk om dit te beperken.
Want bacteriën werken via het principe van ‘survival of the fittest’. De bacteriën die antibiotica overleven, gaan zich verder vermenigvuldigen. En hoe meer antibiotica er in het milieu belanden, hoe meer bacteriën er ontstaan in de ‘fittest’-groep.
Helaas is alleen het beperken van antibioticagebruik tot noodzakelijk gebruik niet voldoende. We zullen tegelijkertijd moeten blijven zoeken naar nieuwe antibiotica met nieuwe werkingsmechanismen. Geneesmiddelen waar bacteriën nog niet tegen opgewassen zijn. Dit is een taak en verantwoordelijkheid van wetenschappers en de geneesmiddelensector.
Vaak kijken we bij deze zoektocht naar nieuwe mechanismen in de natuur. Het ‘survival of the fittest’-principe geldt namelijk niet alleen voor bacteriën, maar ook voor de natuur.
Het bekendste voorbeeld is het eerste antibioticum dat ooit is ontdekt: penicilline. Penicilline werd per toeval ontdekt door Britse arts-bacterioloog Alexander Fleming. Hij was bezig met een onderzoek naar stafylokokken, een familie van huidbacteriën, toen hij op een van zijn voedingsbodems de schimmel ‘penicillium notatum’ aantrof. Hij zag dat alle bacteriën rondom deze schimmel verdwenen waren. Het bleek dat deze schimmel in staat was een bacteriedodende stof af te scheiden, die door Fleming dus ‘penicilline’ werd genoemd.1
Net zoals penicilline zijn er wellicht nog andere onontdekte ‘survivors of the fittest’. Pfizer is in ieder geval al sinds de jaren ’40 van de vorige eeuw bezig met het onderzoek naar en de ontwikkeling van antibiotica. Door de jaren weten we steeds meer over resistente bacteriën en dit biedt aanknopingspunten voor de ontwikkeling van nieuwe antibiotica. De zoektocht naar antischimmelmiddelen en antivirale middelen is daar ondertussen bij gekomen.
Maar voorkomen is nog steeds beter dan genezen. Het kan niet vaak genoeg gezegd worden. Het hebben van een goede persoonlijke hygiëne en het vaccineren tegen virale of bacteriele infecties helpen daarbij ook.
Laten ‘we’ er samen voor zorgen dat we zelf de ‘fittest survivor’ worden. Zodat die schrikbarende schatting van 2050 geen werkelijkheid wordt.
Bron:
1. https://www.nationaalfarmaceutischmuseum.nl/artikelen/een-onverwachte-ontdekking
