‘Het ziekenhuis als helende omgeving?’
Leestijd: 3 minuten
’’Er sterven meer mensen door ziekenhuisinfecties dan verkeersongelukken.'' Architect Milee Herweijer staat tijdens haar TED-talk stil bij het feit dat mensen soms zieker uit een ziekenhuis komen dan dat ze er in gaan. Dankzij virussen die er rondwaren. Dat zou niet moeten kunnen, vindt ze. Een ziekenhuis moet juist een helende omgeving zijn. Maar wat is dat dan en hoe maak je een ziekenhuis helend?
Mensen die ziekenhuizen bouwen en ontwerpen, hebben vaak weinig harde wetenschappelijke kennis over helende omgevingen. Of ze gebruiken de kennis die ze hebben niet. Dat was in 2016 de conclusie van het promotieonderzoek van architecte Milee Herweijer, die zelf ziekenhuisomgevingen ontwerpt. Ze sprak hierover over tijdens het TEDx Eindhoven salonevent Our Future Bodies.
Professioneel, kalmerend en helend
Herwijer pleit voor betere kennisdeling en beter gebruik van het wetenschappelijk onderzoek dat beschikbaar is om op die manier betere ziekenhuizen te creëren. De architect kwam op het idee voor het promotieonderzoek toen ze werd gevraagd om een nieuwe intensive careafdeling voor het UMC Utrecht te ontwerpen.
De staf van het UMC Utrecht wilde dat hun nieuwe ic-afdeling ‘state of the art’ zou worden: professioneel, kalmerend en helend, voor zowel patiënten als zorgprofessionals. Zonder dit letterlijk zo te noemen.
Wat betekent de term helende omgeving eigenlijk?
Herweijer stuitte al snel op een probleem. ’’De term helende omgeving wordt vaak gebruikt als het om bouwen van ziekenhuizen gaat. Maar wat betekent het eigenlijk?’’ Ze kon het antwoord nergens vinden en besloot zelf onderzoek te doen. Vervolgens ontdekte ze dat de term helende omgeving op allerlei verschillende manieren wordt gebruikt. De ene persoon gebruikt het als aanduiding voor een patiëntvriendelijke benadering. Terwijl een ander het over de term heeft in relatie tot een gebouw met een goede, natuurlijke lichtinval.
Focussen op wetenschappelijk onderbouwde kennis
Volgens Herweijer moeten we ons niet richten op discussies over vage definities maar op wetenschappelijk onderbouwde kennis. ’’Zeker tijdens het ontwerpproces. Verrassend genoeg is die kennis geen gemeengoed in Nederland.’’
Ze wilde daar wat aan veranderen met haar onderzoek. In haar thesis ‘Evidence-Based Design in Nederlandse ziekenhuizen’ met de ondertitel ‘ruimtelijke kwaliteiten die van invloed zijn op welbevinden en gezondheid van patiënten’, voerde ze eerst een literatuurstudie uit naar zogeheten evidence-based design: ontwerpaspecten die zich al in de praktijk hebben bewezen.
Schat aan informatie
In de VS in het bijzonder is een schat aan informatie te vinden over zaken die het helingsproces daadwerkelijk beïnvloeden. Zo voelen patiënten zich echt beter in eenpersoonskamers, liefst met goede akoestiek en licht. Wanneer je een kamer voor jezelf alleen hebt, vermindert je risico op infecties van anderen en je hebt ook meer privacy. Patiënten slapen vaster in eenpersoonskamers. Uitzicht op de natuur, goede natuurlijke verlichting en de mogelijkheid om door het groen te wandelen dragen allemaal bij aan het welzijnsgevoel. Dit resulteert in minder stress, minder pijn, verbeterde slaap en uiteindelijk tot een sneller herstel. Goede ontworpen ruimtes voor de medische staf zijn ook belangrijk. ’’In ziekenhuizen moeten zorgprofessionals vaak enorme afstanden afleggen en dat elke dag. Je kunt zorgen dat ze minder ver hoeven te lopen door zusterposten bijvoorbeeld te centraliseren. Zo zorg je ervoor dat ze zich beter voelen, meer plezier hebben in hun werk en tegelijkertijd meer tijd hebben voor patiënten.’’
Zo zijn nog allerlei andere maatregelen te nemen. Herweijer gebruikt haar literatuurstudie voor haar promotieonderzoek als basis voor een checklist met bewezen effectieve maatregelen om van een ziekenhuisomgeving een helende omgeving te maken.
Ze nam deze checklist mee naar negen recent gebouwde Nederlandse ziekenhuizen. De uitkomsten bleken teleurstellend. Ziekenhuizen maken te weinig gebruik van ontwerpmogelijkheden om helende omgevingen te creëren. Of ze proberen het te doen zonder gebruik te maken van het wetenschappelijk onderzoek dat er is.
Ziekenhuizen en ontwerpers proberen continu het wiel opnieuw uit te vinden
Kenniscentrum voor ‘evidence based design’
De redenen daarvoor maken geen deel uit van haar promotieonderzoek, maar ze vermoedt dat het onderwerp wellicht ondergesneeuwd raakt tijdens het langdurige bouwproces, waar heel veel verschillende partijen bij betrokken zijn. Hierbij bestaat vaker wel dan geen aandacht voor bewezen wetenschappelijke kennis over helende omgevingen. Er zijn hiervoor geen richtlijnen in Nederland en geen expertisecentra zoals het Centre for Health Design in Amerika. Herweijer vindt dat er een dergelijk centrum in Nederland moet komen. Haar promotieonderzoek zou een eerste stap kunnen zijn op weg daarnaartoe. Ze vindt ook dat we meer gebruik zouden moeten maken van de meningen van patiënten. Ze vindt het onbegrijpelijk dat er tot nu toe geen systematisch overzicht is gemaakt van alle kennis op het gebied van ‘evidence based design’. In 1850 stelde Florence Nightingale al vast dat een patiënt die uitzicht heeft op de natuur, sneller herstelt dan iemand die uitkijkt op een bakstenen muur. Tot besluit zegt Milee Herweijer dan ook: ’’We kunnen een grote stap vooruit maken als gebruik wordt gemaakt van wetenschappelijke kennis om van een ziekenhuis een écht helende omgeving te maken voor mensen.’’
Bronnen
- TED-talk Milee Herweijer
- Artikel van Milee Herweijer over haar promotieonderzoek
-
Wat kost de ontwikkeling van een geneesmiddel?
Er zijn hierover allerlei verschillende getallen in omloop. De een zegt dat het $43 miljoen kost om een geneesmiddel te ontwikkelen, de ander $648 miljoen en de volgende $2.7 miljard. Het getal waar je op uitkomt is ook afhankelijk van hoe je meet en welke kosten je wel of niet meeneemt. De kosten om een geneesmiddel te ontwikkelen zijn ook niet statisch.
-
’Bereiken dat werk een behandeldoel wordt’
Pas geleden kwam een hoogopgeleide vrouw op het spreekuur van Desiree Dona. Ze had uitgezaaide longkanker, waarvoor zij is behandeld met een combinatie van chemotherapie en immunotherapie. Hierdoor is haar ziekte voor onbekende tijd niet actief. ’’Ze vroeg zich af of ze weer kon gaan werken als accountant of thuis moest gaan afwachten tot ze dood zou gaan.’’
-
Nog 1001 nachtjes slapen tot Tokyo
Elke dag als tafeltennisser Gerald van Grunsven naar sportcentrum Papendal in Arnhem rijdt, ziet hij hoever hij nog verwijderd is van zijn grote droom. Op een groot, elektronisch bord dat daar staat wordt afgeteld. Nog 1001 nachtjes slapen tot de Paralympics in Tokyo. En Gerald traint al vele maanden elke dag keihard om daarbij te zijn.
