De lange ingewikkelde reis van vaccins
Ongeveer de helft van alle vaccins in de wereld gaan naar Sub-Saharaans Afrika. Tijd en temperatuur, maar ook andere factoren kunnen het ingewikkeld maken om ze daar veilig te krijgen.
Koelkasten en conserveringsmiddelen zijn er niet alleen voor voedsel. Medicijnen moeten ook op een voor hen juiste temperatuur bewaard worden.
Dit kan behoorlijk lastig zijn wanneer je je beseft dat ongeveer de helft van alle mensen die vaccins nodig hebben in het gedeelte van Afrika woont dat onder de Sahara ligt. En dat de temperatuur daar overdag gemiddeld boven de dertig graden ligt.
Een vaccin maken is al een ingewikkelde reis op zich. Het kan drie jaar duren om een pneumokokkenvaccin te maken, zeggen onderzoekers van Pfizers divisie Global Supply op de wetenschapswebsite Getscience.com die de reis van vaccins inzichtelijk maakt.
Gekoeld bewaren
Eén batch - ofwel één partij die tegelijk wordt geproduceerd - bestaat uit 240.000 individuele doses. Deze nauwkeurig afgemeten doses worden in flesjes gegoten of in injectiespuiten.
De injectiespuiten zijn voor Westerse landen, de flesjes zijn voor ontwikkelingslanden waar vaak de infrastructuur zeer gebrekkig is. Dit proces wordt 170 miljoen keer per jaar herhaald.
Door opwarming kunnen vaccins hun werking totaal verliezen
Als de vaccins eenmaal gemaakt zijn, worden ze gelijk gekoeld bewaard op een temperatuur tussen de 2 en 8 graden Celsius. Hierdoor blijft het vaccin stabiel.
Als het warmer wordt bewaard, dan kan het vaccin van samenstelling veranderen en kan de werking ervan dus ook veranderen. Het kan zelfs door opwarming zijn werking totaal verliezen.
Huisartsenpraktijken zonder airconditioning
Een pneumokokkenvaccin kan bijvoorbeeld drie jaar worden bewaard als het gekoeld wordt. Bij een temperatuur van 30 graden blijft het nog maar 25 dagen goed, en bij een temperatuur van boven de 40 graden is het al na twee of drie dagen niet meer bruikbaar.
Zulke hoge temperaturen zijn echter de dagelijkse realiteit voor ruim de helft van de mensen die vaccins krijgen. In Sub-Saharaans Afrika hebben zelfs de huisartsenpraktijken geen airconditioning, wat betekent dat er moet worden geïnvesteerd in koele opslagplaatsen voor medicijnen.
Andere risicofactoren die vaccins tijdens hun reis bedreigen
De afstand van de haven naar de medische post en de kans op diefstal onderweg zijn ook factoren die de tijdige, veilige levering van vaccins kunnen beïnvloeden.
Twee maatregelen helpen ervoor om te zorgen dat elk vaccin op de juiste plek komt in topconditie.
De eerste is dat elk individueel flesje via zijn barcode terug naar zijn oorsprong kan worden gevolgd. Hieraan is zelfs af te lezen waar en hoe laat het vaccin is gemaakt. Hiermee wordt de kans op diefstal en vervalsing verkleind.
Daarnaast zorgen sabotagebestendige labels ook dat er minder snel met de vaccins gerommeld kan worden. Sommige elementen zijn zichtbaar. Andere veiligheidskenmerken zijn alleen bekend bij geautoriseerd personeel.
Ziektes kunnen zich verspreiden
Er zijn op dit moment wereldwijd zo’n 300 vaccins in ontwikkeling. Maar voor veel ziektes is nog geen vaccin. Zij kunnen zich makkelijk over de wereld verspreiden én ondertussen veranderen.
Met andere woorden: de dynamische natuur van ziekte speelt ook een rol bij de effectieve levering van vaccins.
Verspreiding in nieuwe gebieden
Het is belangrijk dat wetenschappers op de hoogte blijven van zulke veranderingen door het volgen van wereldwijde epidemische studies. En daarnaast moeten ze op de hoogte blijven van de verspreiding van ziekten in nieuwe gebieden.
Denk aan het zikavirus dat een ernstige hersenafwijking bij ongeboren baby’s kan veroorzaken. Vaccins hiervoor zijn nog in ontwikkeling.
Aanpassing van vaccins
Of denk aan ebola dat lang kon rondwaren in verschillende Afrikaanse landen en ook slachtoffers in andere werelddelen eiste, voordat er een effectief vaccin beschikbaar was.
Vaccins moeten zelf ondertussen ook voortdurend worden aangepast.
Een vaccin werkt nu bijvoorbeeld tegen 13 veelvoorkomende varianten. Maar als de ziekte gaat reizen en mede daardoor verandert, moeten er andere varianten van het vaccin worden ontwikkeld en dus aan het overkoepelende vaccin worden toegevoegd.
Ziekten kunnen veranderen en zich makkelijk verspreiden. Vaccins moeten daarop worden aangepast.
Conserveringsmiddel om vaccin vaker te gebruiken
Er is recentelijk ook wat veranderd aan het conserveringsmiddel voor in flesjes vaccins die aan ontwikkelingslanden worden geleverd.
Het conserveringsmiddel zorgt ervoor dat je het flesje tot na vier keer openen, veilig kunt gebruiken. Dat is belangrijk wanneer er bijvoorbeeld honderd mensen in de rij voor de kliniek staan, die allemaal moeten worden behandeld.
En dat is niet vreemd, dat zoiets gebeurt. In afgelegen gebieden lopen mensen soms wel zestig kilometer met baby en al om bij een kliniek te kunnen komen en dan is het handig dat de zorgverleners over flesjes kunnen beschikken met meerdere doses vaccin erin, die minder koelkastruimte innemen en die meerdere keren open en dicht kunnen.
Bronnen
Dit verhaal verscheen eerder in het Engels op het wetenschapsplatform Getscience van Pfizer. https://www.getscience.com/content/long-meticulous-and-sometimes-perilous-journey-international-vaccine
-
Leven met IBD, een chronische darmziekte
De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn chronische aandoeningen van het maagdarmkanaal. Ze worden ook wel chronische inflammatoire of ontstekingsziektes van de darm genoemd. Artsen gebruiken vaak de Engelse verzamelterm Inflammatory Bowel Diseases (IBD).
-
Wereldwijd aandacht voor nierkanker én bewegen
Helaas is er in het algemeen nog weinig aandacht voor nierkanker, daarom is een paar jaar geleden Wereld Nierkankerdag in het leven geroep. Op deze dag vragen artsen en patiëntenorganisaties wereldwijd om meer aandacht en bewustzijn voor de ziekte. Daarnaast hebben ze dit jaar nog een boodschap: Heb je nierkanker? Ga bewegen!
