‘COVID-19 zorgt voor focus op antimicrobiële resistentie’
Leestijd: 5 minuten
’’De impact van COVID-19 is aanzienlijk, zowel op economisch gebied als op gezondheidsgebied en heeft tragisch genoeg miljoenen mensen getroffen,’’ zegt Pol Vandenbroucke, chief medical officer van de hospitaldivisie van Pfizer. ’’Tegelijkertijd heeft het gezorgd voor een scherpe focus op de dreiging door infectieziekten en de potentiële impact van de groei van antimicrobiële resistentie (AMR) die we wereldwijd hebben ervaren in de afgelopen decennia.’’
Pol Vandenbroucke was in maart 2019 spreker op een wereldwijd congres in Londen over de opmars van AMR. ’’Het kan echt gebeuren dat we, als we niets doen, teruggaan naar de tijd voordat antibiotica bestonden en lichte infecties al levensbedreigend waren,’’ zei hij vlak voor het congres. ’’Wat mensen vaak niet goed beseffen, is dat in zo’n wereld zelfs standaard medische ingrepen en operaties erg risicovol of zelfs onmogelijk zijn. Om wat cijfers te geven: nu sterven wereldwijd al jaarlijks 700.000 mensen aan de gevolgen van infecties met resistente bacteriën. Als we niets doen kan dat aantal stijgen tot 10 miljoen in 2050 en ook het aantal mensen dat aan kanker overlijdt overstijgen.”
Een jaar later nam COVID-19 de wereld in een stevige houdgreep. De pandemie heeft ons volgens Vandenbroucke veel geleerd. De COVID-pandemie geeft een duidelijk beeld van hoe de wereld eruitziet als antimicrobiële middelen niet meer werken, ziekenhuizen overbelast zijn, routine-ingrepen niet meer kunnen worden uitgevoerd en het sociale leven en verkeer aan zware banden liggen. ’’Het heeft in mijn optiek ook de manier veranderd waarop het algemene publiek naar geneesmiddelenbedrijven zoals Pfizer kijken,’’ stelt hij. ’’Zeker door de manier waarop Pfizer heeft gereageerd op de coronacrisis.
’’We mogen erg trots zijn dat we niet alleen een vaccin hebben ontwikkeld tegen SARS-CoV-2, maar dat we ook bezig zijn met de ontwikkeling van een antiviraal middel om straks hopelijk COVID-19-infecties mee te behandelen’’, benadrukt de chief medical officer. ’’En we moeten ook trots zijn dat bij Pfizer de patiënten en de wetenschap voor alles gaan.’’
Pfizer zet zich in om antimicrobiële resistentie een halt toe te roepen
Daarnaast zet Pfizer zich op allerlei manieren in om AMR een halt toe te roepen. Pol Vandenbroucke vertelt over de diverse initiatieven waarbij Pfizer de afgelopen jaren betrokken is geraakt of zelfs het voortouw in heeft genomen.
Zo hebben Pfizer en de Britse hulporganisatie Wellcome een samenwerkingsverband gesloten met de regeringen van Ghana, Kenia, Malawi en Oeganda om een onderzoeksprogramma te starten voor het opsporen en bestrijden van antimicrobiële resistentiepatronen in lage- en middeninkomenslanden. Het programma heet SPIDAAR: voluit Surveillance Partnership to Improve Data for Action on Antimicrobial Resistance.
Tijdige data en effectieve surveillance zijn van cruciaal belang voor het identificeren en het volgen van de toenemende verspreiding van resistente infecties, het opzetten van infectiepreventie- en bestrijdingsprogramma’s en het informeren over passende behandelingen om de patiëntenzorg te verbeteren.
’’In 2017 had bijna de helft van de landen in Afrika - 43 procent - geen antimicrobiële data. Recente schattingen laten echter zien dat de sterftecijfers door antimicrobiële resistentie in Afrika in 2050 tien keer zo hoog zijn als die in Noord-Amerika & Europa en dat de economische impact ook disproportioneel groot is’’, stelt Pol Vandenbroucke. Het kan in lage-inkomenslanden zorgen voor een daling van het bruto nationaal product tot met wel 5,6 procent.’’
ATLAS-programma
Het SPIDAAR-initiatief is gebaseerd op de ATLAS-technologie van Pfizer. ATLAS staat voor Antimicrobial Testing Leadership and Surveillance-program: één van de grootste antibioticaresistentie surveillanceprogramma’s ter wereld. Het is een wereldwijd bacterieel monitorprogramma dat in 2004 is opgezet om veranderingen in de gaten te houden op het gebied van resistente ziekteverwekkers. ’’En om trends te ontdekken op het gebied van multiresistente bacteriën die ontstaan na de komst van nieuwe antibiotica.’’
ATLAS heeft een gebruiksvriendelijke, interactieve en makkelijk doorzoekbare website en levert ook via een app op de mobiele telefoon razendsnel relevante informatie. Op ATLAS is informatie verzameld van meer dan 780 websites met data van meer dan 631.000 monsters uit meer dan 73 landen. ’’ATLAS stelt wetenschappers in staat om analyses uit te voeren met data van de meest voorkomende resistentiepatronen. Het biedt onderzoekers en medische experts informatie over de resistentietrends in hun landen en regio’s. Ook informeert het beleidsmakers en gezondheidsautoriteiten om zo hun infectiecontrole en preventieprogramma’s te verbeteren.’’
AMR Patiënt Alliance
Een ander belangrijk, nieuw initiatief is de lancering van de AMR Patient Alliance, in het Nederlands de antimicrobiële resistentie patiënten-alliantie. ’’Antimicrobiële resistentie en medicijnresistente infecties vormen een aanzienlijke last voor de patiëntengemeenschap, waaronder mensen met kanker, reumatoïde artritis, ouderen en ga zo maar door.’’
In het verleden ontbrak de stem van de patiënt vaak in gesprekken over AMR. Dat komt volgens de chief medical officer deels omdat antimicrobiële resistentie alle soorten patiënten kan treffen en er geen specifieke patiëntenvereniging is die zich inzet voor mensen met resistente infecties. ’’Daardoor blijft het bewustzijn bij de algemene bevolking, patiënten en zorgverleners over antimicrobiële resistentie als urgente gezondheidscrisis laag,’’ zegt hij.’’ Vooral mensen met chronische aandoeningen en ouderen zijn bijzonder kwetsbaar omdat velen een aangetast immuunsysteem hebben. Om daar iets aan te doen is Pfizer een van de oprichters van de AMR Patient Alliance.’’
Ook heeft de alliantie als doel om patiënten een duidelijkere stem te geven
De alliantie wordt geleid door de International Association of Patient Organisations, de internationale koepelorganisatie van patiëntenorganisaties, en heeft als doel om de informatie-uitwisseling tussen patiëntenorganisaties over antimicrobiële infecties te versterken. Andere doelen zijn het vergroten van de kennis over antimicrobiële resistentie door het ontwikkelen van een informatiecentrum en informatiematerialen.
Verder houdt de alliantie zich bezig met het ontwikkelen en implementeren van een beleidsplatform voor verbeterde toegang tot en gepast gebruik van anti-infectiemiddelen. En ook heeft de alliantie als doel om patiënten een duidelijkere stem te geven door hen te betrekken bij onderzoeken naar antimicrobiële resistentie en het opzetten van bestrijdingsprogramma’s.
Een andere belangrijke ontwikkeling is de lancering van het zogeheten AMR Action Fund, het antimicrobiële actiefonds. ’’Dit is opgericht omdat investeringen in onderzoek naar en ontwikkeling van nieuwe antimicrobiële middelen achterblijven bij investeringen in andere gebieden.’’ Begin juli 2020 hebben meer dan 20 vooraanstaande biotechbedrijven, waaronder Pfizer, het AMR Action Fund gelanceerd: een baanbrekend partnerschap dat zich erop richt om voor 2030 3 tot 4 nieuwe antibiotica voor patiënten beschikbaar te maken.
Om dit te bereiken moet het fonds de komende 5 jaar investeren in 15 tot 20 medicijnkandidaten. Het concept van dit ‘fonds van 1 miljard’ is opgezet in samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie en de Europese Investment Bank om een sterkere klinische onderzoekslijn te ontwikkelen. ’’Pfizer is een van de oprichters en een belangrijke investeerder van het fonds. Het sluit goed aan bij eerdere initiatieven die zijn genomen om antimicrobiële resistentie een halt toe te roepen zoals CARB-X, ook een internationaal samenwerkingsverband om vroege onderzoeksprogramma’s naar antibiotica te stimuleren.’’
PASTEUR act
Verder stelde het Amerikaanse congres onlangs de PASTEUR-act (Pioneering Antimicrobial Subscriptions to End Upsurging Resistance Act) voor. Deze wet maakt het mogelijk om geneesmiddelfabrikanten een vergoeding te geven voor de ontwikkeling van nieuwe antibiotica voor de meest bedreigende infectieziekten. In ruil voor ongelimiteerde toegang van patiënten tot deze antibiotica. ’’Als de PASTEUR-wet wordt aangenomen, kan deze bijdragen aan het creëren van een robuust onderzoeks- en ontwikkelklimaat voor antibiotica. En de wet helpt er ook voor te zorgen dat patiënten toegang krijgen tot de medicijnen die ze nodig hebben.
In tegenstelling tot COVID-19 is antimicrobiële resistentie een dreiging die we zien aankomen en de invoering van stimulerende maatregelen zoals de PASTEUR-wet helpt ons om nu te handelen. Zodat we onszelf en toekomstige generaties helpen beschermen.’’
-
‘Ik hoop dat ik onderzoek kan doen dat van betekenis is voor mensen’
Merel Damen was stomverbaasd en blij verrast toen ze hoorde dat ze de winnares is van de Jong Talent Pfizer Prijs voor Life Sciences voor de beste afstudeerscriptie van een jonge, veelbelovende onderzoeker. Merel kreeg de award voor onderzoek naar een transportsysteem in bacteriën dat mogelijk een rol speelt bij ziekten zoals tbc, darminfecties en maagzweren. ’’Ik hoopte dat ik kans zou maken. Maar dat ik echt zou winnen? Dat had ik niet verwacht.’’
-
'Aandacht voor borstkanker is het hele jaar belangrijk'
Aandacht voor borstkanker is niet alleen belangrijk in oktober maar het hele jaar door, vinden we bij Pfizer. En waarom we ons daarbij specifiek inzetten voor voor het bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit bij borstkanker? ’’Omdat het voor mensen met borstkanker een belangrijk onderwerp is waar nog onvoldoende aandacht voor is.''
-
Onderzoek naar sporten met hemofilie
Sporten is gezond. Het is goed voor je hart en bloedvaten én je doet sociale contacten op. Wanneer je hemofilie hebt, zijn de adviezen die worden gegeven over sportdeelname nog steeds wisselend. Olav Versloot van de Van Creveldkliniek in Utrecht doet daarom onderzoek naar patiënten met hemofilie en sport.
