Sorry, you need to enable JavaScript to visit this website.
Overslaan en naar de inhoud gaan

Samen weerstand bieden tegen antibioticaresistentie

In 1928 werd penicilline ontdekt – het eerste antibioticum. Wát een doorbraak. We zouden voorgoed verlost zijn uit de greep van bacteriën. Tenminste, dat dachten we. Wisten we toen maar wat de gevolgen zouden zijn van overmatig antibioticagebruik. Dan hadden we eerder kunnen ingrijpen. Maar het is nog niet te laat: samen kunnen we weerstand bieden.

Infectieziekten

In Nederland gebruiken we weinig antibiotica en is de resistentie ertegen laag. Wat is dan precies het probleem?

Nou, in de rest van de wereld stijgt het aantal ongevoelige (resistente) bacteriën wél. En steeds meer mensen worden slachtoffer van de moeilijk te behandelen infecties die deze bacteriën veroorzaken. Bovendien hebben resistente bacteriën maling aan landgrenzen.

Kortom, we zitten in hetzelfde schuitje.

Op deze pagina laten we je eerst zien waarom antibioticaresistentie een minder groot probleem is in Nederland dan in de rest van de wereld. Daarna beschrijven we kort hoe Nederland momenteel met de rest van de wereld samenwerkt om resistentie in toom te houden. En ten slotte kun je lezen wat je zelf kunt doen tegen antibioticaresistentie. Wil je deze tips meteen bekijken? Scrol dan helemaal naar beneden.

  • Waarom Nederland een voorbeeld voor de wereld is

    Beschrijving tonen

    Gebruiken we antibiotica op een verantwoorde manier? Ja. In ieder geval, daar is de overheid van overtuigd: ‘In Nederland is de antibioticaresistentie laag en de aanpak goed. Daarom is Nederland een voorbeeld voor andere landen.’ Uiteraard is deze uitspraak te onderbouwen met onderzoek.
     


    Stabiele trend in resistentieontwikkeling

    Het RIVM meldt dat sinds 2017 het aantal resistente bacteriën voor de meeste antibiotica stabiel is gebleven. Uit recentere cijfers blijkt dat ‘in 2019 nauwelijks stijgingen in resistentie zijn gevonden’. En verder: ‘Bij sommige bacteriesoorten neemt de resistentie tegen bepaalde antibiotica zelfs iets af ten opzichte van de voorgaande jaren.’

     

    Maar, hoe komt het dat antibioticaresistentie in Nederland zo laag is? We gebruiken zo min mogelijk antibiotica en doen dat op een zorgvuldige manier. Is dat alles? In feite wel. Bacteriën worden sneller ongevoelig als antibiotica grenzeloos en lukraak worden voorgeschreven.

    Het terughoudende en zorgvuldige gebruik van antibiotica is te danken aan het preventieve beleid van de overheid en de bijpassende maatregelen die de gezondheidszorg de afgelopen jaren heeft genomen (en nog steeds neemt overigens). Deze maatregelen variëren onderling, maar zijn hoe dan ook bedoeld om het ontstaan van resistentie tegen te gaan en het verspreiden ervan te voorkomen.
     

    WAAW
     

    De Stichting Werkgroep Antibioticabeleid

    Sinds 1996 doet de SWAB er alles aan om de kwaliteit van het antibioticagebruik in Nederland te optimaliseren en zo de ontwikkeling van resistentie te beheersen. Om dit doel te bereiken heeft de Stichting verschillende taken op zich genomen.

    De SWAB houdt bijvoorbeeld toezicht op antibioticagebruik en resistentieontwikkeling, zowel in het ziekenhuis als daarbuiten. Daarnaast maakt ze behandelrichtlijnen, verzorgt ze nascholingen en geeft ze adviezen over actuele antibioticabeleidvraagstukken. Bovendien is de Stichting betrokken bij antimicrobial stewardship.

    Antimicrobial stewardship is een methode om resistentie te beheersen en antibioticagebruik terug te dringen door de kwaliteit van het voorschrijfgedrag te bewaken. (Weet je nog, dat zorgvuldige antibioticagebruik waar we het net over hadden?).

    Volgens de SWAB is ‘antimicrobial stewardship internationaal erkend als een van de belangrijkste beheersmaatregelen bij de beteugeling van antimicrobiële resistentie’.

    Sinds 2015 is ieder ziekenhuis in Nederland verplicht om de beheersmaatregel stewardship toe te passen. Hoe dat precies gebeurt, moet worden vastgelegd in de vorm van een stewardshipprogramma. In zo’n programma staat beschreven aan welke standaard de zorginstelling moet voldoen om een goed antibioticumbeleid te voeren.
     

    WAAW
     

    Een praktisch voorbeeld: in een stewardshipprogramma moet staan welke antibiotica als reservemiddelen worden beschouwd en hoe op het voorschrijfgedrag van deze middelen wordt gecontroleerd.

    Reservemiddelen? Dat zijn antibiotica die een hoog risico op resistentieontwikkeling hebben. Daarom worden ze achter de hand gehouden en alleen gebruikt als het niet anders kan - bijvoorbeeld wanneer de meer gangbare antibiotica niet aanslaan.

    In elk ziekenhuis is een team van zorgprofessionals verantwoordelijk voor de implementatie en praktische uitvoering van een stewardshipprogramma - een zogeheten Antibioticateam. Oftewel: een A-team. De A-teams zien erop toe dat de kwaliteit van het antibioticabeleid hoog blijft door het gebruik ervan te meten en te verbeteren. En daarbij krijg ze steun van de SWAB.
     


    One Health

    Het lijkt nu alsof alleen de gezondheidszorg zich met antibioticaresistentie bezighoudt. Dat is niet zo. Integendeel. Het Nederlandse beleid dat resistentie succesvol onder controle houdt, kenmerkt zich door de One Health-aanpak. En dat betekent? De One Health-benadering ontstijgt de grenzen van de gezondheidszorg: volksgezondheidproblemen worden benaderd vanuit het perspectief van mens, dier én milieu.



    Is de hierboven beschreven Nederlandse strategie voldoende om antibiotica veilig te stellen voor de volgende generaties? De toekomst zal het leren. Het RIVM meldt in elk geval dat uit verschillende onderzoeken blijkt dat de resistentiecijfers dalen dankzij antimicrobial stewardship.

    Al met al lijkt het Nederlandse beleid goed te werken: zowel resistentie als het antibioticagebruik zijn hier lager dan in de rest van de wereld. Over de rest van de wereld gesproken.

  • Hoe Nederland samenwerkt met de rest van de wereld

    Beschrijving tonen

    Antibioticaresistentie is een probleem dat we niet volledig op nationaal niveau kunnen oplossen. Waarom? Bacteriën trekken zich niets aan van landgrenzen – dat kon je hierboven al lezen.

    Als het aantal resistente bacteriën in de rest van de wereld blijft groeien, dan zullen we dat ook merken in Nederland: de douane kan helaas geen resistente bacteriestammen tegenhouden die via mens (en dier) het land proberen binnen te komen.
     

    WAAW


    Voor de volksgezondheid is het dus belangrijk dat resistentie niet alleen in Nederland, maar ook wereldwijd wordt teruggedrongen.

    Vandaar dat de Rijksoverheid, vanuit haar voortrekkersrol op het gebied van de bestrijding van resistentie, op verschillende manieren betrokken is bij internationale projecten. Hieronder volgen 4 voorbeelden:

    1. De overheid neemt deel aan het wereldwijde actieplan tegen antibioticaresistentie van de Wereldgezondheidsorganisatie.
    2. Nederland is lid van de stuurgroep van het Antimicrobial Resistance Multi-Partner Trust Fund. Dit internationale fonds voor de bestrijding van antibioticaresistentie heeft inmiddels 5 miljoen dollar aan donaties van de rijksoverheid ontvangen.
    3. De minister voor Medische Zorg en Sport is lid van de The Global Leadership Group AMR – een groep die antibioticaresistentie wereldwijd onder de aandacht brengt.
    4. Nederland is betrokken bij de Global Health Security Agenda. Dat is een internationaal initiatief van meer dan 70 landen, organisaties en bedrijven die één gezamenlijk doel hebben: infectieziekten voorkomen, opsporen en bestrijden. Sinds ongeveer 2 jaar is Nederland vicevoorzitter van de afdeling die zich richt op resistentie.

    De overheid stelt dat ‘het resistentieprobleem over de hele wereld speelt en alleen door internationale samenwerking opgelost kan worden.’ Bovenstaande voorbeelden laten zien dat ze inmiddels de daad bij het woord heeft gevoegd.

Hoe je een voorbeeld voor je omgeving kunt zijn

Is strijden tegen antibioticaresistentie dan alleen weggelegd voor de Wereldgezondheidsorganisatie, nationale overheden, de Nederlandse gezondheidszorg, de SWAB en A-teams? Nee hoor, jij kunt ook meedoen. Hoe? Dat kan op 2 manieren.

Ten eerste kun je het verspreiden van (resistente) bacteriën voorkomen door regelmatig je handen met water en zeep te wassen. Zo simpel? Ja, echt: persoonlijke hygiëne helpt enorm. Wil je daar meer over lezen? Bekijk de pagina ‘Waarom het belangrijk is je handen te wassen’.

Ten tweede kun je weerstand bieden tegen resistentie door zorgvuldig gebruik te maken van antibiotica. Dat doe je zo:

Cartoon3

  • gebruik alleen antibiotica als de arts jou dit voorschrijft, ook in het buitenland;
  • neem de juiste hoeveelheid van het antibioticum op het juiste moment;
  • sla nooit expres een dosis over;
  • maak de antibioticakuur altijd af, tenzij je arts anders adviseert;
  • gebruik alleen antibiotica die je arts aan jou heeft voorgeschreven en laat andermans restjes vooral links liggen.
     

Cartroon 4

Denk je dat je de bovenstaande tips snel zal vergeten? Probeer dan op z’n minst dit citaat van het RIVM te onthouden: ‘Bij elke infectie moet een arts beoordelen of een antibioticumkuur nodig is, welk antibioticum voor je geschikt is en hoe lang de kuur moet duren’. Dat omhelst eigenlijk de essentie van verantwoord antibioticagebruik.

Trouwens, als je de tips toepast, dan sla je twee vliegen in één klap: je draagt bij aan resistentiebestrijding en je bestrijdt jouw bacteriële infectie beter, zodat je voorspoedig geneest.

Advies dat (nog) niet voorbij is gekomen, gaat over het introduceren van multiresistente bacteriën in Nederland vanuit het buitenland. Wil je daar meer over weten? Bekijk een van de volgende pagina’s:

  • Multiresistente darmbacteriën – een ongewenst importproduct.
  • Niets aan te geven – wat je kunt leren van 3 vakantiegangers die onbewust multiresistente bacteriën het land in smokkelen.
Bronnen

Bronnen

Pagina beoordelen Like Dislike
Deze vraag is om te controleren dat u een mens bent, om geautomatiseerde invoer (spam) te voorkomen.