Sorry, you need to enable JavaScript to visit this website.
Overslaan en naar de inhoud gaan

‘Straks meer doden door resistentie dan kanker'

Leestijd: 5 minuten

In 2050 worden wereldwijd 10 miljoen doden verwacht door antibioticaresistentie. Als er niet wordt ingegrepen, sterven in 2050 elk jaar wereldwijd tien miljoen mensen aan de gevolgen van antibioticaresistentie. ’’Dat is meer dan aan griep en tbc’’, stelt Jan Nouwen, onderzoeker-infectioloog van het Erasmus MC.

  • Lees hier het antwoord van de quizvraag

    Beschrijving tonen

    Nee, helaas! In veel landen kun je antibiotica gewoon in de apotheek halen. Dat is niet goed: mensen gebruiken antibiotica voor milde infecties en zo worden bacteriën sneller resistent. Ook worden antibiotica nogal eens gebruikt om virale infecties zoals griep te bestrijden, waar ze niet voor bedoeld zijn. Wil je meer leren over antimicrobiële resistentie? Neem een kijkje op de website van ‘Hygiëne Helpt!’. Dat is een digitaal lespakket over infectieziekten en het belang van hygiëne voor kinderen in de bovenbouw van het basisonderwijs en in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Het lespakket bevat lessen over corona, muggen, vaccins en vaccineren. Samen met van Pfizer ontwikkelde ‘Hygiëne Helpt!’ een les over antimicrobiële resistentie: een groot en groeiend gevaar. Deskundigen voorspellen dat in 2050 wereldwijd jaarlijks 10 miljoen mensen overlijden aan de gevolgen van antibioticaresistentie. Dat zijn er meer dan aan kanker en hart- en vaatziekten, vertelt Jan Nouwen, onderzoeker-infectioloog van het Erasmus MC in een interview. Je leest het hieronder.

Jan Nouwen, onderzoeker-infectioloog van het Erasmus MC
Jan Nouwen, onderzoeker-infectioloog van het Erasmus MC

Daarom is het van groot belang dat er snel meer aandacht komt voor de aanpak van antibioticaresistentie. ’’Als we niets doen en er niets gebeurt, denk ik dat we een groot probleem hebben en een nog groter probleem krijgen,’’ vervolgt hij.

Nouwen gaat terug in de tijd. In de jaren zeventig werd je volgens hem uitgelachen wanneer je zei dat je in het vakgebied van infectieziekten geïnteresseerd was. ’’Maar toen kwam in de jaren ’80 een explosie van hiv-infecties met een golf van tbc-gevallen er aan vast en dat zette infectieziekten op de kaart.’’
 

Daling van aandacht

In de jaren negentig daalde de aandacht voor infectieziekten volgens Nouwen en ging de aandacht uit naar hart- en vaatziekten en andere grote ziekten die de belangrijkste sterfteoorzaak werden. Hij vervolgt zijn verhaal met het feit dat er de afgelopen twintig jaar wereldwijd inderdaad steeds minder sterfgevallen waren door infectieziekten en dat ook nu alleen een groot aantal aidsgevallen zichtbaar is.

’’Dan lijkt het een spookbeeld dat over dertig tot veertig jaar weer miljoenen mensen overlijden aan infectieziekten. En dus meer dan aan kanker en hart- en vaatziekten,’’ zegt hij, om vervolgens te waarschuwen: ’’Maar dat is het niet. Nu sterven jaarlijks al ruim 700.000 mensen als gevolg van antibioticaresistentie.’’

Simpele ingrepen worden op termijn weer dodelijk 

Als dit zich zo doorzet, worden simpele ingrepen zoals het vervangen van iemands heup dodelijk doordat infecties met resistente bacteriën niet meer te behandelen zijn met antibiotica, stelt Nouwen. Ook zullen de zorgkosten enorm stijgen. Waar gaat het nu mis, vraagt hij zich daarom hardop af. ’’Er zijn meerdere mechanismen waardoor virussen en bacteriën resistent kunnen worden.’’

Hij vertelt een anekdote over de tijd - ruim 20 jaar geleden - dat hij als internist in opleiding begon bij het Erasmus MC. ’’Als er dan ’s nachts gebeld werd over een patiënt, kon je eigenlijk zonder nadenken haast zeggen ‘geef maar Augmentin (amoxicilline/clavulaanzuur, een antibioticum)’.’’ Nu is het ondenkbaar om mensen zomaar een standaard antibioticum te geven, vervolgt hij.
 

Veel veranderd

’’Er is veel veranderd de afgelopen twintig jaar. Het is niet voor niets dat Marc Bonten, hoogleraar Moleculaire epidemiologie van infectieziekten van het UMC Utrecht zo stellig zegt dat antibiotica alleen maar zouden mogen worden voorgeschreven door infectieziekten-artsen, ofwel internisten- infectioloog en artsen-microbiologen.’’ Dat dit werkt blijkt onder meer uit de aanpak van MRSA-infecties, die in Nederland relatief weinig voorkomen. ’’Als hier iemand in het ziekenhuis binnenkomt waarvan het vermoeden bestaat hij geïnfecteerd is met MRSA, wordt hij meteen geïsoleerd verpleegd. Totdat zekerheid bestaat over de situatie.’’

Lezing door Jan Nouwen, onderzoeker-infectioloog van het Erasmus MC
Jan Nouwen houdt een lezing over antibioticaresistentie.

In Griekenland krijgt zowat elke patiënt antibiotica

Nederland versus de wereld

Wanneer men naar de wereldkaart kijkt, ziet men dat er in West-Europa relatief weinig antibioticaresistentie voorkomt en in Zuid-Europa juist veel. Nederland is het land waar het minste antibiotica wordt voorgeschreven, in Griekenland krijgt daarentegen zowat elke patiënt het mee.

In Nederland wordt het gebruik goed gemonitord en ook de problemen die ontstaan. Aan de andere kant zijn Nederlanders wel reizigers. Uit onderzoek van onder meer het Erasmus MC blijkt welke kans men loopt tijdens het op reis gaat op het mee terugnemen van resistente micro-organismen.

In India heb je bijvoorbeeld wel 75 procent kans dat je een multiresistente darmbacterie oploopt en ook een tijdje bij je houdt. Lees meer over de COMBAT-study naar multiresistente darmbacteriën die mensen tijdens vakantie oppikken via deze link

Straks sterven meer mensen door antibioticaresistentie dan kanker
Nu al sterven er jaarlijks wereldwijd miljoenen mensen door antibioticaresistentie. 

Het bestrijden van infectie begint bij de preventieve maatregelen. Eén simpele maatregel om infecties te bestrijden is regelmatig handen wassen, stelt Jan Nouwen. In ’’Nederland hebben we bijvoorbeeld ook een streng MRSA-beleid. Ook dat heeft effect.’’
 

Bestrijding begint bij preventie

Verder valt de Inspectie voor de Gezondheidszorg regelmatig ziekenhuizen binnen om controles te houden, vervolgt Nouwen. ’’Gekeken wordt dan onder meer of personeel geen ringen draagt of rondloopt met opgestroopte mouwen, of alle horloges af zijn en de witte jassen netjes dicht zitten. Voor de huidige studenten geneeskunde in Nederland is dat heel normaal. Ze krijgen dat in hun opleiding mee, maar in het buitenland bestaat daar vaak verbazing over.’’

Ook moet elk ziekenhuis volgens Nouwen een A-team hebben dat zich bezighoudt met het opzetten, uitvoeren en handhaven van antibioticabeleid. ’’Zij houden de antibioticaconsumptie onder controle en gaan hier telkens het gesprek over aan.’’

'De verantwoordelijkheid voor gepast antibioticagebruik ligt niet alleen bij artsen, ook bij patiënten’

John Hays, collega van Nouwen en internist-infectioloog bij het Erasmus MC stelt dat verantwoordelijkheid voor gepast antibioticagebruik niet alleen bij artsen ligt. ’’Het is vaak de patiënt die er om vraagt. Het is daarom goed om ook publieke voorlichtingscampagnes over overmatig antibioticagebruik te houden.’’
 

Geen geld meer 

Tot slot kraakt Hays nog een kritisch noot. Dat ‘we’ het in Nederland zo goed doen op het gebied van antibioticaresistentie komt zijns inziens ook door de WIP, voluit werkgroep infectie preventie. De WIP, een commissie van experts maakt sinds 1980 richtlijnen voor infectiepreventie en bestrijding van antimicrobiële resistentie.

Nu heeft voormalig minister Schippers besloten om hier geen geld meer in te steken. Vreemd, vindt Hayes. ’’Zelfs in een land als Nederland waar bewijs is dat de WIP goed werkt, wordt moeilijk gedaan over financiën.’’ Hoe het nieuwe kabinet hierover denkt is op dit moment nog onduidelijk.

Belangrijke feiten op een rij

Antibioticaresistentie is een oorzaak van het toenemende aantal infecties, en een bedreiging voor de preventie en behandeling van de infecties die worden veroorzaakt door bacteriën. Het is een groeiende, serieuze bedreiging voor de algemene gezondheid wereldwijd en vraagt om acties door overheden en de samenleving.

De kosten voor de zorg van patiënten met resistente infecties is hoger dan de zorg voor patiënten met niet-resistentie infectie. Dit komt door langere ziekteduur, aanvullende onderzoeken en het gebruik van duurdere geneesmiddelen. Wereldwijd ontwikkelen jaarlijks 480.000 mensen resistente tuberculose.

Verspreiding van antibioticaresistentie Antibioticaresistentie kun je op allerlei manieren oplopen. Dat laat de infographic van de CDC’s Antibiotic resistance threats in the United States (2013) duidelijk zien en ook de resistentie zich makkelijk verspreidt.

Bronnen

Bronnen

  • Presentatie Jan Nouwen
  • The Lancet 
  • CDC, Institute for Health Metrics and Evaluation,
  • The Review on Antimicrobial Resistance (AMR).
Pagina beoordelen Like Dislike