Wat is leukemie?
Leestijd: 3 minuten
Leukemie is de verzamelnaam voor verschillende soorten beenmerg- of bloedkanker en een ernstige, soms levensbedreigende ziekte. Sommige vormen komen vaker voor bij kinderen en andere juist bij volwassenen. Er bestaat verschil in behandeling en genezingskans van leukemie op kinderleeftijd en leukemie bij volwassenen.
De term leukemie komt uit het Grieks en betekent wit bloed (leukos is wit, haima is bloed). Een ander woord voor leukemie is bloedkanker. Alle vormen van leukemie worden gekenmerkt door een ontregelde aanmaak van verschillende soorten witte bloedcellen in het beenmerg.
Beenmerg bevindt zich in de holtes van botten zoals bijvoorbeeld het borstbeen en het bekken, hier worden alle nieuwe bloedcellen aangemaakt: rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. De verschillende soorten witte bloedcellen zorgen ervoor dat ziekteverwekkers (zoals virussen en bacteriën) die het lichaam binnen komen worden bestreden.
Teveel witte bloedcellen
Bij leukemie maakt het beenmerg te veel witte bloedcellen aan die niet goed uitrijpen en daarom niet functioneel zijn. Hierdoor is het lichaam niet goed meer beschermd tegen indringers, zoals bacteriën en virussen, en neemt de weerstand van het lichaam af.
Daarnaast ontstaat er een tekort aan andere normale bloedcellen, zoals rode bloedcellen en bloedplaatjes. Dat komt doordat de kwaadaardige witte bloedcellen (kankercellen) te veel ruimte in het beenmerg innemen.
Minder zuurstof
Door een tekort aan rode bloedcellen ontstaat bloedarmoede waardoor het bloed minder zuurstof kan vervoeren. Een tekort aan functionele witte bloedcellen betekent een grotere gevoeligheid voor infecties en tenslotte leidt een tekort aan bloedplaatjes tot bloedingen omdat het bloed niet goed kan stollen.
Omdat de bloedcellen in het beenmerg worden aangemaakt, zullen de onrijpe witte bloedcellen (kankercellen) daar als eerste te vinden zijn. Maar na verloop van tijd reizen ze via de bloedbaan naar andere organen zoals de milt, lever en lymfeklieren.
Net als alle andere vormen van kanker is leukemie niet besmettelijk. Ook is leukemie niet erfelijk
Oorzaak onbekend
Waardoor leukemie dan wel door wordt veroorzaakt, is voor een groot deel onbekend. Bij acute lymfatische leukemie (ALL) is het bijvoorbeeld zo dat mensen die lijden aan het syndroom van Down een verhoogde kans hebben om het te krijgen.
Dit lijkt ook het geval te zijn bij mensen die met specifieke chemische stoffen werken. Ook zijn mensen die voor de behandeling van kanker, chemotherapie of bestraling hebben gehad, gevoeliger voor andere vormen van kanker, waaronder acute leukemie.
Chronische lymfatische leukemie (CLL) is de meest voorkomende vorm van leukemie in Nederland. De ziekte komt vooral voor bij oudere mensen en vaker bij mannen. Er lijkt geen verband te bestaan tussen CLL en factoren zoals roken, drinken of andere ongezonde gewoonten. Soms komt CLL vaker in een familie voor, maar duidelijkheid over een erfelijk verband bestaat vooralsnog niet.
Als je leukemie hebt, kun je een heleboel verschillende symptomen hebben
Er zijn een aantal klachten die vaak voorkomen bij leukemie en die onder meer ontstaan doordat het afweersysteem niet goed werkt.
- Bloedingen en onverklaarbare blauwe plekken.
- Bleek worden.
- Hoofdpijn.
- Pijnlijke gewrichten en botten.
- Duizeligheid.
- Hartkloppingen.
- Vermoeidheid en snel buiten adem zijn.
- Verminderde eetlust en daardoor gewichtsverlies.
- Nachtelijk zweten.
- Koorts.
- Vatbaar voor infecties.
- Bloedend tandvlees.
- Zware bloedarmoede.
Chronische leukemie is moeilijk te herkennen. Klachten ontstaan vaak pas na een paar jaar. Het kunnen dezelfde klachten zijn als bij acute leukemie. Daarnaast valt te denken aan klachten zoals een vol gevoel in de buik of druk op de maag (door zwelling van de milt en of lever) en opgezwollen lymfeklieren in de hals, oksels en of liezen.
Verschil acute en chronische leukemie
Er is een belangrijk onderscheid tussen acute en chronische leukemie. Bij acute leukemie rijpen de witte bloedcellen in het beenmerg niet uit en nemen ze snel in aantal toe.
Hierdoor wordt een patiënt in korte tijd ernstig ziek. Snelle behandeling is nodig om overlijden te voorkomen. Bij chronische leukemie rijpen de cellen nog redelijk goed uit, maar werken ze niet helemaal normaal. Het kan hierbij lang duren voordat er klachten optreden.
Hematopoëse betekent letterlijk bloed maken. Hieronder kun je zien hoe vanuit een stamcel in het beenmerg bloedcellen en bloedplaatjes worden gevormd.
Daarnaast is er een verschil tussen zogenaamde lymfatische en myeloïde leukemie. Het type witte bloedcel dat ongecontroleerd gaat delen, bepaalt of het om lymfatische of myeloïde leukemie gaat.
We spreken van lymfoïde leukemie wanneer in het beenmerg een abnormale celgroei plaatsheeft in de stamcellen die zich ontwikkelen tot lymfocyten.
Bij een myeloïde leukemie wordt de abnormale celgroei gevonden in de stamcellen die zich ontwikkelen tot rode bloedcellen, granulocyten, monocyten en bloedplaatjes.
Meest voorkomende vormen van leukemie:
- Chronische lymfatische leukemie (CLL) - aantal nieuwe Nederlandse patiënten per jaar: 900
- Acute myeloïde leukemie (AML) - aantal nieuwe Nederlandse patiënten per jaar: 700
- Acute lymfatische leukemie (ALL) - aantal nieuwe Nederlandse patiënten per jaar: 225
- Chronische myeloïde leukemie (CML) - aantal nieuwe Nederlandse patiënten per jaar: 175
Bronnen
- https://www.hematon.nl/leukemie
- http://www.leukemie.nl/
- http://www.medicalnewstoday.com/
- https://www.kanker.nl/bibliotheek/leukemie/wat-is/5654-leukemie
- https://www.gezondheidsplein.nl/aandoeningen/leukemie/item32658
- http://www.hematologienederland.nl/book/export/html/7
- https://hematologiegroningen.nl/patienten/content/3ALL.htm
- https://www.cyberpoli.nl/sikkelcel/medisch/bloed_hematopouce
-
Trombose en kanker, wat zijn de oorzaken?
Bij trombose en kanker is sprake van het ‘kip- en het eiverhaal’. Wat was er nu precies eerder? En wordt de trombose door kanker of door de behandeling veroorzaakt? Het kan allebei het geval zijn. In elk geval is het glashelder dat alle kankerpatiënten verhoogd risico lopen op trombose. Eén op de vijf patiënten krijgt het, meestal tijdens de eerste drie maanden na de diagnose van kanker.
