‘Longkankerzorg kan verbeteren door vroegere diagnose’

De biomedisch ingenieur studeerde natuurkunde in Portugal en kwam voor een uitwisselingsproject naar de TU Eindhoven. Daar kreeg ze de kans om een project te doen in het ziekenhuis en was ze meteen verkocht. ’’Ik was vooral bezig met de technische kant van mijn vak. En opeens kom je in aanraking met artsen en verpleegkundigen die zich met hart en ziel inzetten om levens te redden of de kwaliteit van leven van mensen te verbeteren. Dat raakte me enorm én nog steeds.’’

Lúcia Fonseca werkt bij Philips in een team dat concepten ontwikkelt en haalbaarheidsstudies doet op het gebied van ‘Image Guided Therapy systemen’. Met haar collega’s doet ze onderzoek naar minimaal invasieve ingrepen die je voor allerlei medische doeleinden kunt inzetten. Van het repareren van bloedvaten in de hersenen, het plaatsen van stents in aderen tot het nemen van weefselmonsters uit de longen om kanker te kunnen vaststellen.

Tijdens haar de TEDx Talk vertelt Lúcia onder meer over de toekomst van de longkankerzorg, waar haar werk zich onder meer op richt. ’’Jaarlijks sterven er aan longkanker meer patiënten dan aan borstkanker, prostaatkanker of darmkanker. Nog altijd leeft maar één op de vijf mensen vijf jaar na het stellen van de diagnose.’’

Dat komt volgens haar omdat bij veel mensen longkanker pas in een laat stadium wordt ontdekt. Op het moment dat de ziekte al zo vergevorderd is, dat er alleen nog maar een levensverlengende behandeling mogelijk is.

Bij Philips wordt in nauwe samenwerking met ziekenhuizen gewerkt aan interventies die erop gericht zijn om longkanker eerder en beter te kunnen vaststellen. ’’We hebben veel screeningsmogelijkheden voor borst- en darmkanker. Maar er bestaan minder mogelijkheden voor longkanker.’’

Nog altijd wordt longkanker vaak per toeval ontdekt, stelt de onderzoeker. Omdat een patiënt bijvoorbeeld een CT-scan krijgt na een val of omdat hij pijn in zijn nek heeft en er dan onregelmatigheden worden ontdekt op de scan, legt ze uit.
 

Navigatiebronchoscopie

Philips heeft in samenwerking met onderzoekers van het Radboudumc een minimaal invasieve techniek ontwikkeld die navigatiebronchoscopie heet. ’’Een patiënt wordt onder narcose gebracht. Via de luchtwegen kan de arts met een bronchoscoop met camera naar de afwijkende plekken op de scan.’’

De biomedisch ingenieur wijst erop dat de luchtwegen eruitzien als een boom met steeds fijnere uitwaaierende takken en dat de camera niet eindeloos diep de longen in kan worden gestuurd. ’’Als de camera niet verder kan, kan de arts gebruik maken van een ‘C-arm’.’’

’’Bij een normale CT-scan ga je in een tunnel’’, legt Lucia uit. ’’Dit apparaat is een arm die om de patiënt en zijn bed heen kan draaien en zeer nauwkeurige beelden kan maken. En zo kan hij ook een 3D-weergave maken.’’ 
 

Naar afwijkingen navigeren 

Het handige van de C-arm dat je hem aan het plafond aan een rails van een operatiekamer kunt hangen, legt Lúcia uit. ’’Je kunt de patiënt dan binnenrijden op een bed en pas als hij slaapt, het scan-apparaat boven het bed hangen.’’  

De bronchoscoop met camera en de C-arm kan de interventioneel pulmonoloog gebruiken als een routekaart om naar afwijkingen te navigeren die soms heel klein zijn. Tegelijkertijd kunnen met de bronchoscoop ook kleine hapjes uit het longweefsel worden genomen: een biopt dat kan worden onderzocht op longkanker. ’’Het mooie is dat de patiënt op deze manier snel uitsluitsel krijg. Of hij weet dat hij geen longkanker heeft en dat bespaart hem veel angst en onzekerheid. En als het wel longkanker blijkt te zijn, kun je meteen starten met een behandeling.’’  
 

Ook het aantal patiënten dat nooit heeft gerookt stijgt 

Lúcia Fonseca herhaalt nog eens dat het belangrijk is dat er stappen worden gemaakt in de longkankerzorg. Niet alleen omdat longkanker nog altijd een van de meest dodelijke vormen van kanker is. Maar ook omdat het aantal patiënten groeit. Nog steeds is roken de belangrijkste risicofactor voor het krijgen van longkanker. Maar ook het aantal patiënten dat nog nooit heeft gerookt stijgt, vertelt ze. ’’Dat komt deels door luchtvervuiling, erfelijkheid en andere longaandoeningen.’’  

Het stellen van steeds vroegere en preciezere diagnoses kan volgens de biomedisch ingenieur eraan bijdragen dat het aantal mensen dat overlijdt aan longkanker daalt. ’’Ik denk niet dat er in de toekomst bevolkingsonderzoek komt voor longkanker waarbij iedereen wordt onderzocht, zoals bij darmkanker of borstkanker het geval is. Maar uit onderzoek blijkt wel steeds duidelijker wie er risico lopen op longkanker. En die risicogroepen kun je wel uitnodigen voor vroege screening. Want hoe eerder je kunt starten met behandeling, hoe beter de kans op genezing is.’