‘Als patiënt moet je een team vormen met je dokter’
Leestijd: 4 minuten
Hij had al een paar maanden last van een blijvende blafhoest. Maar was er de man niet naar om zich ziek te melden. Tot het op een dag echt niet meer ging. Zijn huisarts dacht aan een longontsteking. Het bleek uiteindelijk uitgezaaide longkanker. In een keer werd Warner Prevoo van interventieradioloog in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis zelf patiënt.
Met een vriendin schreef hij daar samen het boek ‘Echte dokters huilen ook’ over. Verder vertelt hij met regelmaat zijn verhaal aan mensen, zoals vandaag tijdens het TEDxEindhoven Salonevent.
Hij kan het verloop van alle seconden van de dag waarop hij zijn diagnose, stadium 4 longkanker, kreeg zo ongeveer nog letterlijk vertellen.
Vlekken in beide longen
‘’Ik had van de huisarts antibiotica gekregen voor een longinfectie en die hielpen niet. Daarom ging ik naar het ziekenhuis voor een CT-scan om te kijken hoe het met die longinfectie stond. Voor vertrek maakte ik nog een flauwe grap tegen mijn zoon dat ik ook even kanker ging uitsluiten.’’
Hij zwijgt even. ’’We zagen bij het bekijken van de scan inderdaad tekenen van wegtrekkende longontsteking. Maar daarnaast zagen wij vooral een grote tumor in mijn linkerlong en gezwollen lymfeklieren en kleine vlekjes in mijn andere long”.
Prevoo belde een collega-oncoloog die meteen kwam en hem moest vertellen dat hij hem alleen nog levensverlengende chemo kon geven. ’’Vervolgens moest ik naar huis om mijn zoon te vertellen dat ik longkanker had en dat ik er dood aan zou gaan. En hoe doe je dat? Ik heb zo vaak slecht nieuws verteld aan patiënten. Maar ik heb me nooit gerealiseerd wat patiënten thuis zouden vertellen… Zelf stormde ik de woonkamer in. Ik spreidde mijn armen en rende op hem af en schreeuwde ‘ik heb kanker’. Mijn zoon schrok zich rot.’’
’Hoe kun je dokter en patiënt zijn?’
Het duurde volgens hem ongeveer een jaar voordat hij zelf kon accepteren dat hij ziek was, dat hij longkanker had.
’’Hoe kun je dokter én patiënt zijn? Ik zag patiënten alleen tijdens kantooruren. Hoe pak je dat zelf aan? Ik heb raad gevraagd aan specialisten en een mindfulnesscursus gevolgd. Maar wat mij uiteindelijk goed hielp was kickboksen: ook om lichamelijk in goede staat te blijven.’’
Inmiddels is hij ruim drie jaar dokter én patiënt en heeft hij veel geleerd. ’’Ik weet nu dat je als dokter wel mee kan leven. Maar dat je geen idee hebt hoe patiënten zich voelen en ook niet kan begrijpen wat er nu precies in hen omgaat. Dat moet je ook niet proberen. Je kunt ook het beste een beetje afstand houden als arts en niet altijd teveel betrokken raken bij patiënten.’’
Warner Prevoo wordt behandeld in zijn eigen ziekenhuis. Na een operatie sprak hij met de twee chirurgen die hem geholpen hadden. De een zag hem als patiënt, de ander zag hem meer als een zieke collega.
’’Als dokter heb ik de eed van Hippocrates afgelegd. Als dokter ben ik getraind om ziekten te bestrijden en niet zozeer om patiënten te helpen.’’
‘Bij elk pijntje ben ik bang’
Hij vertelt over zijn ervaringen als patiënt. ’’Ik krijg systeemtherapie. Daarbij horen veel bijwerkingen. Die neem ik voor lief. Denk aan vermoeidheid, huiduitslag, regelmatig diarree en soms onstopbare hoestbuien’. Ook is één van mijn stembanden verlamd. Niemand weet waarom. Daardoor ben ik hees.’’
’’Maar er is nu al zes maanden geen tumor gedetecteerd in mijn lichaam. Als arts ben ik blij, maar als patiënt baal ik. Ik kan niet volledig werken, fysiek kan ik niet alles en bij elk pijntje ben ik bang dat het terug is. Hoe ga je daarmee om?’’
Nu hij zelf patiënt is, is hij anders als arts. Hij moest een biopt nemen bij een jonge vrouw met darmkanker, geeft hij als voorbeeld. ’’Normaal bespreek ik wel hoe dat in zijn werk gaat. Maar nu ging ik ook nog met haar in gesprek over wat ze wilde bereiken met haar behandeling. Zij zei: ‘snij het weg’.’’
Warner Prevoo adviseerde haar om zich goed te laten voorlichten door haar artsen zodat ze een goed besluit kon nemen over haar behandeling. ’’Patiënten verwachten jouw advies als arts. Je moet alle behandelopties met hen bespreken. Ook de opties die misschien buiten de richtlijnen om te vinden zijn. Je moet luisteren naar hun wensen en dus alles samen bespreken.’’
Bespreken van de dood
En dus moet je ook bespreken dat het op een gegeven moment in een ziekteproces zo kan zijn dat er een moment kan komen dat er geen behandelopties meer zijn, vindt Prevoo. ’’Als dokters zijn wij niet zo getraind in het bespreken van de dood. Maar de dokter moet volgens mij ook praten over ‘het moment dat genoeg, genoeg is’ en het afscheid nadert.’’
’’Patiënten moet hun arts niet vragen hoe lang ze nog leven, maar hoe ze nog kunnen leven"
Zelf is hij niet bang om te sterven. ’’Het is goed dat je vasthoudt aan het leven, maar kwaliteit van leven geeft mensen soms meer. Moet je mensen nog altijd aan dat ene experimentele onderzoek laten meedoen?’’
Tot slot heeft hij nog een boodschap voor mensen die net als hij kanker of een andere ernstige ziekte hebben. ’’Patiënten moet hun arts niet vragen hoe lang ze nog leven, maar hoe ze nog kunnen leven. Met een goede kwaliteit van leven. Verder moet je als je ziek bent een team vormen met je dokter en alles samen beslissen.’’
-
‘Je bent niet een ziekte, maar hebt een ziekte’
Platform Fit for Work heeft een belangrijk doel: zieke werknemers aan het werk houden via een ketengerichte aanpak met de inzet van de werknemer zelf, werkgevers, samenwerkingspartners, zorgverleners, zorgverzekeraars, onderzoekers en sponsorende partners. ’’Centraal staat de werkende zelf. Je bent niet een ziekte, maar je hebt een ziekte.’’
-
‘Werk kan écht een medicijn zijn’
De afgelopen drieënhalf jaar heeft klinisch arbeidsgeneeskundige Desiree Dona 325 mensen met kanker geholpen om aan het werk te blijven, weer aan het werk te gaan of een andere dagbesteding te vinden. ’’Werk kan écht een medicijn zijn voor mensen.’’
