‘Overweeg elke patiënt uit te nodigen voor een multidisciplinair overleg’
Leestijd: 3 minuten
Art Vreugdenhil is niet alleen internist-oncoloog en hematoloog bij het Máxima Medisch Centrum in Eindhoven, maar doet ook met collega’s onderzoek naar shared decision making. Hij vertelt over het belang van samen beslissen over behandelingen als arts met je patiënten, aan de hand van twee casussen. Een patiënt werd zoveel mogelijk betrokken bij haar eigen behandeltraject en was daardoor meer tevreden over de behandeling.
De oncoloog-hematoloog vertelt over een oudere man met een uitgezaaide vorm van kanker die hij op een dag in zijn spreekkamer krijgt.
Genezen kan de patiënt niet meer, maar zijn ziekte is wel behandelbaar met hulp van immunotherapie, vertelt Vreugdenhil. ’’De man krijgt twee behandelrondes, zonder problemen. Maar dan krijgt hij opeens een zware ontsteking in zijn spieren.’’
Er treden hierna andere complicaties op, waardoor de patiënt wekenlang in het ziekenhuis belandt en ernstig verzwakt. Zes maanden later ziet Vreugdenhil hem weer. ’’Hij zat in een rolstoel en kon door zwakte in zijn handen ook niet meer knutselen. Iets wat hij altijd graag deed. Hoewel de behandeling goed verlopen was, had hij achteraf gezien wellicht toch voor een andere behandeling gekozen. Vooraf had hij niet goed de mogelijke risico’s overzien.
‘Hebben we alles gedaan wat we konden om uit te leggen wat er kan gebeuren?’
Gelukkig is de toestand van de man ondertussen verbeterd, vervolgt de arts zijn verhaal. ‘’Zijn ziekte is in remissie en hij kan weer lopen. Ook voelt hij zich veel beter.’’
Door de patiënt nog intensiever te betrekken bij de besluitvorming over zijn behandeling en zijn wensen als uitgangspunt te stellen, was de patiënt wellicht meer tevreden geweest over zijn behandeling. ’’Iemand moet een zware behandeling ondergaan en als dat niet gebeurt, gaat hij dood. Maar de vraag die een arts zich altijd moet stellen is: ‘hebben we alles gedaan wat we konden om uit te leggen wat er door de behandeling kan gebeuren?’ Hebben we shared decision making toegepast?’’
Multidisciplinair overleg
Binnen het multidisciplinair overleg (MDO) waarin de zorgprofessionals die zich vanuit verschillende disciplines met dezelfde patiënt bezighouden, samenkomen, gaat het hier vaak over. ’’Hebben we goed gehandeld? En hoe ver moet je gaan met geven van informatie? Moet je van immunotherapie echt alle mogelijke bijwerkingen vertellen? Of geef je een verkorte weergave van de belangrijkste?’’
Onderzoek naar shared decisionmaking
Internist-oncoloog Vreugdenhil stelt dat uit onderzoek van hem en zijn collega’s naar shared decision making blijkt dat mensen met kanker grote behoefte hebben om bij de beslissingen over hun behandeling betrokken te worden. En dat het overgrote deel van de mensen die betrokken worden bij beslissingen over hun behandeling, uiteindelijk tevreden over is hun kwaliteit van leven.
Onderzoek wijst echter ook uit dat huisartsen nog nauwelijks betrokken worden bij multidisciplinaire overleggen over patiënten. ’’Dat gebeurt maar in vijf procent van de gevallen. Terwijl de huisarts een sleutelrol heeft bij de behandeling van mensen.’’
De redenen die zij hiervoor geven, zijn legio volgens Vreugdenhil. ‘’’Maar het komt vaak neer op tijdgebrek. Dat is begrijpelijk, maar er moet op het gebied van shared decision making veel verbeteren.’’
De oncoloog gaat dan in op de casus van een andere patiënt: een jonge vrouw die zwanger is, wanneer bij toeval wordt ontdekt dat ze een zeldzame vorm van kanker heeft. ’’Een ziekte die je normaal meteen zou behandelen. Maar ja, dit was haar eerste en mogelijk enige zwangerschap, omdat de kankerbehandeling de vruchtbaarheid beïnvloedt.’’
Binnen het multidisciplinair overleg werd besloten het Nationale Kankerinstituut (NKI) te raadplegen. Ook werd het Erasmus MC om advies gevraagd. Beiden kwamen met een ander advies: zwangerschap afbreken en direct starten met de behandeling versus zwangerschap behouden en starten met de behandeling.
’’Bij ons bleef de vraag bestaan wat we het beste konden doen. Het NKI vertelde ons dat uit onderzoek bleek dat kinderen kunnen blijven leven tijdens de kankerbehandeling. Een kind wordt wel blootgesteld aan een zware behandeling. Wat gebeurt er met het kind na tien jaar? Wordt het dan zelf ook gevoelig voor kanker? Dat kan niemand vertellen… Volgens een zeer zwart scenario zou het ook nog eens kunnen gebeuren dat moeder en kind hierdoor allebei zouden overlijden.’’
Behandeling uitstellen
’’We hebben met de patiënt en haar partner gepraat’’, vervolgt Art Vreugdenhil zijn verhaal. ’’Belangrijk is dat ze geen klachten had en dat haar bloeddruk goed was. Zo hebben we samen besloten om de zwangerschap voort te zetten en de behandeling uit te stellen.’’
’’Ik heb hen daarnaast gevraagd om mee te doen aan het multidisciplinair overleg, met daarbij een gynaecoloog, een perinatoloog (gynaecoloog die gespecialiseerd is in het begeleiden van gecompliceerde zwangerschappen), een kinderarts, een oncologieverpleegkundige en ik.’’
‘Je komt voor een keuze voor je eigen leven, maar ook voor dat van je kind te staan’
Vreugdenhil laat een filmpje zien waarin de vrouw zelf vertelt wat ze hiervan vond: ’’In de eerste instantie als je zo’n diagnose krijgt, staat je wereld op zijn kop. Je bent net zwanger en dan kom je voor de keuze te staan. Niet alleen voor je eigen leven, maar ook voor dat van je kind. Er is geen goed of fout antwoord. Dat ligt in het midden.’’
’’Maar in het MDO wordt besproken wat op dat moment het best mogelijke antwoord is’’, stelt de vrouw. ’’Ik heb vooraf meteen tegen de mensen die aan het MDO mee zouden doen, gezegd dat ze zich niet moesten inhouden en gewoon alles moesten zeggen wat ze wilden. Alsof er ik niet bij zat, zodat er goed overleg kon worden gepleegd.’’
Hoewel er in het MDO in een ‘andere taal’ werd gesproken, met veel medische termen, konden zij en haar partner het overleg prima volgen. ’’Ik ben blij dat ik erbij was en zo betrokken werd bij beslissingen over eigenlijk twee levens.’’
Art Vreugdenhil kan er na afloop van dit verhaal kort over zijn. “ Door de tweede patiënt nauw te betrekken bij de behandeling en aan te laten sluiten bij het multidisciplinair overleg, was zij bewuster van de kansen en risico’s en zijn we tot het best passende besluit gekomen. Ik zou al mijn collega’s willen adviseren om te overwegen om patiënten mee te laten doen aan het multidisciplinair overleg. Of laat ze kijken naar een videoverslag ervan. We gaan nu ook op landelijk niveau onderzoek doen naar de effectiviteit hiervan.’’
-
‘Ik wilde niet ziek zijn en hulp vragen aan anderen’
Al maanden had ze ‘telkens wat’. Dan weer een muisarm, dan weer pijn in haar handen, knieën of benen. En dan die enorme vermoeidheid. Maar ja, ze deed ook zwaar werk als bejaardenverzorgster. Het was pas op een ochtend dat ze wakker werd en alleen nog maar achteruit kon schuifelen dat Sandra van Zante-Korving (47) bij de huisarts aan de bel trok. De ‘ontsteking in haar benen’ bleek RA (reumatoïde artritis).
