Waarom het belangrijk is je handen te wassen
De meeste ziekteverwekkers worden via de handen verspreid. Dat geeft aan hoe belangrijk het is om je handen goed te wassen. Welk risico loop je als je dat niet doet?
Pfizer Infectious Diseases stelt geplastificeerde instructiekaarten en stickervellen beschikbaar om het belang en de juiste manier van handen wassen onder de aandacht brengen.
Interesse in de instructiematerialen?
Vraag deze via het onderstaande formulier aan.
Onze handen, we gebruiken ze overal voor. Elke dag houden we er sowieso al heel wat uurtjes onze mobiele telefoon mee vast. Verder tikken we er lustig op los op onze toetsenborden. Uit een onderzoek van de Universiteit van Arizona1 blijkt dat er op toetsenborden en computermuizen meer bacteriën rondhangen dan op een gemiddelde wc-bril thuis.
Op een computermuis of een toetsenbord bevinden zich gemiddeld 10.000 organismen pér vierkante centimeter. Bacteriën kunnen daarop 48 uur overleven. Als kantoormedewerker kom je zo dus dagelijks met miljoenen bacteriën in aanraking6. Als je pech hebt, loop je iets op van je eigen kantoorapparatuur: een buikgriep bijvoorbeeld.
We komen de hele dag in aanraking met bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers.
Maar het gevaar loert natuurlijk niet alleen op kantoor. Je handen gebruik je dagelijks voor veel meer handelingen: je grijpt je er bijvoorbeeld mee vast in de bus die te hard optrekt. Je veegt er met toiletpapier je billen mee af. Je schudt handen van anderen: hiermee wordt 80 procent van de besmettingen overgebracht6. Je peutert er misschien wel mee in je neus en regelmatig wroet je er mee in de aarde (als tuinieren je hobby is).
Kortom, we komen de hele dag in aanraking met bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers. Via onze handen kunnen die op ons voedsel terechtkomen en zo een besmetting veroorzaken. Of we kriebelen aan onze neus, terwijl de bacteriën over onze vingers naar binnenkruipen. Een infectie of griepvirus grijpt zijn kans. Een hand met ziektemakers kan vijf objecten of veertien andere mensen besmetten.
Wat kun je zelf doen?
De belangrijkste maatregelen die je kan nemen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen:
- Was je handen regelmatig
- Hoest en nies in de binnenkant van je elleboog
- Gebruik papieren zakdoekjes
- Geen handen schudden
- Blijf thuis als je verkoudheidsklachten krijgt
Bacteriën en virussen
Er zijn veel soorten bacteriën en virussen, zo legt het Leids Universitair Medisch Centrum2 (LUMC) uit. Bacteriën, eencellige micro-organismen zonder kern, komen overal voor. Ook in het menselijk lichaam, bijvoorbeeld in de darmen. Onder de juiste omstandigheden kunnen bacteriën zich heel snel vermeerderen.
De zogenoemde microbiota zijn onschadelijk en hebben we nodig voor onze stofwisseling en afweer. Er zijn ook slechte bacteriën die ziekten kunnen veroorzaken, waaronder huidinfecties, diarree, luchtweginfecties en hersenvliesontsteking. Meestal kunnen tegen ziekten veroorzaakt door bacteriën, antibiotica worden gebruikt. Al kunnen bacteriën daar ook ongevoelig (resistent) voor worden. Virussen, infectieuze micro-deeltjes, kunnen ook allerlei ziekten veroorzaken. Sommige veroorzaken relatief milde ziekten, als een verkoudheid of een griep. Ernstige ziekten als SARS en hepatitis worden ook door virussen veroorzaakt. Virale infecties kunnen niet worden behandeld met antibiotica. Je kunt ze wel bestrijden met vaccinaties en antivirale medicijnen.
Het mag duidelijk zijn: met al die virussen en bacteriën om ons heen is het is belangrijk dat we onze maatregelen nemen. We kunnen bijvoorbeeld onze toetsenborden, muizen en mobiele telefoons vaker schoonmaken.
Maar de beste manier om te voorkomen dat bacteriën en virussen zich verspreiden, is het wassen van de handen met water en zeep, stelt het Universitair Medisch Centrum Groningen3. Ook het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)4 geeft aan dat we door onze handen goed te wassen de kans verkleinen dat we zelf of iemand in onze omgeving ziek wordt.
Zo’n 16-40% van de darm- en luchtwegziektes is te voorkomen door de handen goed te wassen.6 De vraag is alleen wanneer moet je je handen wassen? De hele dag door? Elke keer als je iets of iemand hebt aangeraakt?
De beste manier om te voorkomen dat bacteriën en virussen zich verspreiden, is het wassen van de handen met water en zeep
Vaste momenten handen wassen
Het RIVM geeft aan dat het handen wassen niet elke vijf minuten hoeft te gebeuren. Wel zijn er vaste momenten op de dag waarbij het belangrijk is. Bijvoorbeeld voor je een boterham eet of eten gaat klaarmaken.
Ook na het toiletbezoek is het wassen van de handen van belang. Wassen wordt verder aangeraden na het verschonen van een kind, na het aaien van (huis)dieren en na het buitenspelen.
Het klinkt allemaal vrij logisch, maar minder bekend is wellicht dat de handen moeten worden gewassen ná het schoonmaken. Dit is belangrijk omdat er in het vaatdoekje dat is gebruikt, bacteriën zitten. Na niezen, hoesten en het snuiten van de neus moeten de handen natuurlijk ook onder de kraan.
De juiste was-én drooginstructie
Maar is het houden van de handen onder kraan voldoende? Nee, maakt de handen was-instructie én de video-uitleg5 van het RIVM4 duidelijk. Wassen doe je altijd met vloeibare zeep uit een pompje, wat slechts dertig procent6 van de toiletbezoekers ook daadwerkelijk doet. Eerst maak je je handen goed nat, daarna pak je de zeep. Wrijf de handen over elkaar totdat zowel de boven- als de onderkant goed zijn bedekt met zeep. Vergeet de vingertoppen niet en ook de ruimte tussen je vingers. Doe je ringen af. Hieronder kunnen zich bacteriën ophopen. Spoel vervolgens de zeep zorgvuldig af en droog je handen af, ook tussen de vingers. Bij het drogen van de handen kunnen ziekteverwekkers op de handdoek komen. Het beste is om papieren handdoekjes te gebruiken die je meteen weggooit. Toch een stoffen doek? Gooi die dan regelmatig in de was. Gebruik liever geen heteluchtdroger. Die zorg namelijk voor een toename van bacteriën in plaats van een afname6. Onderschat overigens het belang van je handen drogen niet. Natte handen kunnen namelijk tot duizend keer meer bacteriën verspreiden dan droge handen. Bovendien trekken vochtige handen bacteriën aan. Als je je handen niet goed droogt, kun je bijna net zo goed je handen helemaal niet wassen6.
Wanneer iemand bij jou in huis ziek is, dan veranderen de momenten van het handen wassen niet. Wel is het dan extra belangrijk om ze heel goed te wassen. Gebruik in geval van ziekte in huis ook geen stoffen handdoek, tenzij je die elke dag wast. Voor mensen die in de zorg werken, is er overigens een speciaal hygiëneprotocol7. In de zorgsector is hygiënisch werken letterlijk van levensbelang. Door de handen goed te wassen, kan antibioticaresistentie worden tegengegaan.
Je wilt als arts de patiënt niet besmetten
Handhygiëne, een bijzondere interesse van Andreas Voss, hoogleraar Infectiepreventie in het Radboud MC. Dylan de Lange, internist-infectioloog UMC Utrecht en Bob Krijnen, innovator-presentator Medical Innovation Company, zijn te gast bij hem in Nijmegen. Andreas Voss ontving de Ig Nobelprijs. Een prijs voor onderzoek dat je eerst laat lachen en dan aan het denken zet. Volgens Voss moet handhygiëne niet alleen een regel zijn, maar een integraal onderdeel van het medisch handelen worden. De podcast met Andreas Voss is doorspekt met humor, maar met een serieuze boodschap over handhygiëne.
Meer informatie
Bekijk ook de website van het RIVM voor nog meer informatie over waarom handen wassen belangrijk is. Daar wordt iedereen beter van.
Referenties
1. Onderzoek naar bacteriën van de Universiteit van Arizona.
2. Algemene informatie microbiologie van het LUMC.
3. Informatie over bacteriën en virussen van het UMCG.
4. Informatie over handen wassen van het RIVM.
5. Video RIVM: Handen Wassen – Doe het goed en vaak (instructie RIVM).
6. Show Me the Science - Why Wash Your Hands? en Effect of Hand Hygiene on Infectious Disease Risk in the Community Setting: A Meta-Analysis
7. Handhygiëne – Zorg voor Beter, kennisplein voor verzorging, verpleging, zorg thuis en eerstelijn.
-
Langdurig betaalbare gezondheidszorg in Nederland
Niemand betaalt graag teveel, ook niet voor medicijnen. Daarom begrijpen wij dat er soms kritisch naar prijzen van nieuwe innovatieve geneesmiddelen wordt gekeken. Wij zijn ons in dit kader bewust van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid.
-
Politiek ontbijt over werk en kanker
In elk ziekenhuis moet een arbeidsgeneeskundige werken om mensen met kanker te begeleiden. Ook moet er een no-riskpolis komen voor mkb-werkgevers, zodat het makkelijker voor hen wordt om zieke werknemers in dienst te houden. Over deze twee voorstellen werd gesproken door de deelnemers van het platform Fit for Work, tijdens het politiek ontbijt in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag.
-
Martijn woont én werkt in Xenia, woonzorgcentrum voor jongeren*
Hij was al jarenlang ambassadeur van Xenia, maar woont nu zelf sinds een half jaar in het woonzorgcentrum voor jonge mensen met een beperkte levensverwachting. ’’Ik vind het heel bijzonder,’’ zegt Martijn van Rees (29),"dat ik er eerst al werkte en er nu gast ben.’’
