‘Deze onderzoeksstage kan kruisbestuivingen realiseren’
Promovenda Ziena Abdulrahman is de winnaar van de Pieter de Mulder Award 2020 die elk jaar wordt uitgereikt aan een jonge, veelbelovende onderzoeker. Abdulrahman doet promotieonderzoek bij de afdelingen Gynaecologie, Medische Oncologie en Pathologie van het Leids Universitair Medisch Centrum. Haar onderzoek is gericht op het personaliseren van (immuun)therapie bij gynaecologische tumoren, onder meer door te bestuderen of de micro-omgeving van de tumor kan worden gebruikt als voorspeller van de respons op een therapie.
De promovenda gebruikt het bedrag van 15.000 euro dat aan de award is verbonden voor een stage bij de onderzoeksgroep van professor Ahmed van de University of Oxford. Professor Ahmed is het hoofd van het onderzoekslaboratorium voor eierstokkanker en internationaal expert op het gebied van translationeel onderzoek naar eierstokkanker. Translationeel onderzoek kun je zien als een brug tussen het laboratorium en de patiënt. Het vertaalt de resultaten uit fundamenteel onderzoek naar klinische toepassingen in de praktijk.
’’Tijdens de onderzoeksstage wil ik mijn kennis uitbreiden op het gebied van ‘cutting-edge’ translationeel onderzoek in eierstokkanker, met name op het gebied van tumorgenetica en het raakvlak hiervan met tumorimmunologie.’’ vertelt Abdulrahman. ’’Hierbij hoop ik nieuwe technieken te leren om beide aspecten van de tumor goed in kaart te kunnen brengen en dit te kunnen linken aan klinisch relevante uitkomsten, zoals respons op behandeling en overleving.’’
Eierstokkanker
Eierstokkanker is de meest dodelijke gynaecologische kanker. Bij meer dan 70 procent van de vrouwen wordt de ziekte pas in een vergevorderd stadium ontdekt. Na vijf jaar leeft gemiddeld nog maar minder dan 20 procent van deze patiënten. De gangbare therapie bestaat uit een operatie en daarna chemotherapie. Helaas komt het merendeel van deze gevorderde eierstoktumoren terug, en deze gerecidiveerde tumoren zijn vaak resistent tegen chemotherapie.
De onderzoeksgroep van professor Ahmed focust zich op het onderzoeken van de onderliggende ontstaansmechanismen van eierstokkanker, het verloop van het ziekteproces en het ontstaan van therapieresistentie. De onderzoeksgroep heeft als uiteindelijke doel om de ziekte eerder te ontdekken en gepersonaliseerde behandeling mogelijk te maken voor deze patiënten, om zo uiteindelijk de overleving en ook kwaliteit van leven hopelijk te kunnen verbeteren.
Raakvlak van tumorgenetica en tumorimmunologie
Abdulrahman kijkt erg uit naar haar onderzoeksstage. ’’Het raakvlak van tumorgenetica en tumorimmunologie is een relatief nieuw onderzoeksveld. De onderzoekstakken immunologie en genetica hebben zich bij veel kankersoorten de afgelopen jaren gescheiden voortbewogen, en dat heeft tot interessante inzichten geleid,’’ stelt ze. ’’Maar juist door met geavanceerde analysetechnieken deze twee takken te integreren, kunnen de komende jaren veel nieuwe inzichten worden verkregen in verschillende kankersoorten.’’
‘Het raakvlak van tumorgenetica en tumorimmunologie is een relatief nieuw onderzoeksveld.’
En dat geldt in het bijzonder voor de gynaecologische kankers die worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV), zoals baarmoederhalskanker en in sommige gevallen schaamlipkanker. ’’Daarvan is bekend dat zowel het genetische aspect - door de virale oncogenen - en het immunologische aspect - omdat de kanker ontstaat door een infectie - allebei van groot belang zijn.’’
De promovenda wil de ervaringen van haar onderzoekstage inzetten voor het kankeronderzoek in Nederland. ’’Deze onderzoeksstage kan kruisbestuivingen realiseren van de ‘best practices’ op het gebied van onderzoek binnen de tumorgenetica en de tumorimmunologie, en van de expertise in het LUMC en de expertise in Oxford University. Dat kan tot nieuwe en unieke (cross-tumor) inzichten leiden binnen het gynaecologisch oncologisch onderzoek.’’
Ultieme doel: ‘gepersonaliseerde en gerichtere kankerbehandelingen’
Het ultieme doel van Abdulrahman en haar collega’s is het mogelijk maken van gepersonaliseerde en gerichtere kankerbehandelingen. ’’Door onder meer beter te begrijpen waarom sommige patiënten wel of niet reageren op behandeling, en die kennis vervolgens te gebruiken om de behandeling van de individuele patiënt te optimaliseren. Hopelijk kunnen we de bevindingen uit het onderzoek zo snel mogelijk vertalen naar verdere verbeteringen van de reguliere patiëntenzorg.’’
De grootste uitdaging nu is volgens Abdulrahman om een methode te ontwikkelen waarmee je onder meer op basis van het moleculaire en immunologische profiel van de tumor, beter kunt voorspellen welke patiënt baat heeft bij een bepaalde behandeling. ’’Hierdoor kunnen individuele patiënten gerichter en beter worden behandeld. Deze kennis van de tumorgenetica en het raakvlak hiervan met tumorimmunologie willen we ook toepassen in ons huidige onderzoek naar gerichte (immuun)therapie van andere gynaecologische kankers.’’
-
Zes mannenklachten op een rij
De klachten waarmee mannen zich melden in de Mannenkliniek van Bert-Jan de Boer zijn zeer uiteenlopend. Maar sommige komen wel veel vaker voor. De medisch seksuoloog zet er zes op een rij en vertelt hoe je ze herkent en wat je eraan kunt doen.
-
Rallyrijden voor een kunstneus die meningokokkeninfecties opspoort
Op de parkeerplaats bij de officiersmess van vliegbasis Volkel staan 86 sportauto’s en oldtimers blinkend in de ochtendzon. Hun eigenaren lopen verlekkerd over het terrein heen en weer om elkaars bolides te bewonderen, van Ferrari, Porsche tot Alfa Romeo. Ondertussen wachten ze op het startschot voor de Jan Lammers Zeldzame Ziektefonds Rally. Deze is bedoeld om onderzoeksgeld op te halen voor een ‘kunstneus’ die meningokokkeninfecties opspoort bij couveusekinderen.
-
Praktische tips
Stoppen met roken, hoe doe je dat?
Jaarlijks probeert een miljoen Nederlanders om te stoppen met roken. Heel vaak lukt dat niet in een keer. Maar zijn er meerdere pogingen nodig. Een stopper is 'geslaagd' als hij minstens een jaar geen sigaret heeft aangeraakt.
