Een masterclass publieke gezondheidszorg

Virologen en infectiologen hebben in het verleden wel voorspeld dat we moesten oppassen voor een pandemie. En we boffen dat uitbraken zoals ebola, SARS en de vogelgriep zich niet wereldwijd hebben verspreid. Maar dat we na de milde Mexicaanse grieppandemie nu tien jaar geleden, nu de coronapandemie op ons af zouden krijgen, met zulke verstrekkende gevolgen… dat had niemand kunnen bedenken.

De coronapandemie geeft ons allemaal een masterclass publieke gezondheidszorg. Een uitbraak als deze maakt tastbaar wat het betekent wanneer veel mensen ziek worden en in het ziekenhuis belanden. Welke druk het op het gezondheidszorgsysteem legt als patiënten langer in het ziekenhuis op de IC moeten blijven dan verwacht.

De maatregelen die de overheid nu heeft genomen, zijn bedoeld om controle te hebben én te houden op het gezondheidssysteem. Hiermee wordt veel persoonlijk leed voorkomen: minder mensen worden ziek en overlijden. En daarnaast houd je het totale systeem gezond.

Ik ben benieuwd welke lessen we van deze pandemie leren. Met de Mexicaanse griep viel het destijds mee. Er werden minder mensen ziek dan verwacht en het H1N1-virus bleek voor de meeste patiënten redelijk mild uit te pakken. Bovendien was een effectief vaccin beschikbaar. Dat is nu helaas - nog - niet het geval. Wereldwijd zijn in korte tijd al vele duizenden mensen ernstig ziek geworden en overleden. 

Wat we in elk geval al geleerd hebben van de ebolacrisis is dat we met zijn allen een sector-overstijgend team moeten bouwen van wetenschappers, clinici en technici. Een team dat in staat is om onmiddellijk in actie te komen wanneer toekomstige epidemieën de kop opsteken. En dat we met zijn allen samen aan de slag moeten om zo snel en innovatief mogelijk een vaccin te ontwikkelen en daarbij kennis, hulpmiddelen, inzichten en productiecapaciteiten moeten delen. Het goede nieuws is dat er inmiddels al 52 kandidaatvaccins (volgens de Wereldgezondheidsorganisatie op 26 maart j.l.) in de startblokken staan. Of al aan de ‘race’ naar de finish zijn begonnen.

Ook Pfizer heeft de handen ineen geslagen met het Duitse bedrijf BioNTech om samen een ‘messenger RNA-based vaccin’  te ontwikkelen. En een vijfpuntenplan geïntroduceerd waarin de biofarmaceutische sector wordt opgeroepen om  zich te verbinden tot een ongekende samenwerking om COVID-19 te bestrijden.

Maar ja, hoe snel we ook gaan: we moeten ons er op voorbereiden dat het zeker nog een tijdje zal duren voordat er een vaccin is. Je moest eerst testen of het veilig is, of het werkt en niet leidt tot gevaarlijke bijwerkingen. Daarna moet je het op grote schaal produceren. Vervolgens moet je bedenken welke mensen je als eerste gaat vaccineren en welke erna. Ook dat doe je weer allemaal met oog op de publieke gezondheidszorg.

Ondertussen gaat het college publieke gezondheidszorg onverdroten door. En blijft de grote vraag, hoe lang moeten we doorgaan met de algemene maatregelen om de coronapandemie een halt toe te roepen? Doen we het goed, of moeten we net zoals Spanje het complete land op slot gooien? Of zijn minder strenge maatregelen zoals in Zweden, waar de scholen en horeca nog open zijn, afdoende?

Het is en blijft voorlopig koffiedik kijken. Laten we ondertussen vertrouwen op de deskundigen van het RIVM die ons allemaal goed duidelijk hebben gemaakt dat dit niet zomaar ‘een griepje’ is, maar dat het menens is. Het is niet meer dan logisch dat hun advies om de maatregelen zoals die nu gelden tot eind april te verlengen. Als je eenmaal zo’n ingrijpende keuze maakt, zoals het sluiten van de scholen en mensen vraagt om zoveel mogelijk binnen te blijven, dan doe je dat met een goede reden. En dan draai je dat niet zo snel meer terug. Dan neem je liever het zekere voor het onzekere.

Bemoedigend zijn de berichten nu dat de groei van het aantal coronapatiënten lijkt af te vlakken. Laten we hopen dat we binnenkort echt kunnen zien wat de winst van alle publieke, preventieve maatregelen zijn. En dat deze masterclass publieke gezondheidszorg snel tot een eind komt.