Alles wat je zou moeten weten over hoe licht je slaap beïnvloedt

Er is echter wel een probleem. De evolutie heeft het menselijk lichaam namelijk zo geprogrammeerd dat het licht gelijk stelt aan ‘wakkerheid’. Onze ogen gaan op dezelfde manier met het intense blauwe licht van een iPad om als dat van de middagzon.

En als je bedenkt dat binnenhuisverlichting (van haardvuur tot lamp) ons al wakker houdt tot ver na onze natuurlijke bedtijd, dan kun je ook bedenken dat de eeuwige gloed van onze apparaten helemaal een bedreiging is voor onze ‘heilige’ acht uur slaap.

Deze dreiging is ook nog eens wijdverspreid. Uit sommige schattingen blijkt dat bijna 95 procent van de Amerikanen een uur voordat ze naar bed gaan nog elektronische apparaten zoals een tablet, televisie of telefoon gebruiken.

Echter, tot we verder evolueren en we geen lichtgestuurd slaap-waakritme meer hebben of totdat we een toekomst krijgen waarin daglicht gevaarlijk blijkt voor onze gezondheid, moeten we onze relatie tussen licht en slaap accepteren en begrijpen hoe we die relatie kunnen versterken.

Waarom zijn we zo afhankelijk van blauw licht?

Onze lichaamsreactie op blauw licht komt meer door de samenstelling van de aarde zelf dan de kleur van het licht.
Blauwe golflengtes kunnen beter doordringen in het oppervlakte van oceanen dan andere golflengten en daardoor konden ze op de plek komen waar het leven ooit begon.

Toen de eerste dieren het land opkropen, zorgde reflectie van de hemel ervoor dat zij voor hun dag-nachtritme afhankelijk bleven van dat blauwe licht. Wie weet hadden we als we onze evolutie op Mars hadden meegemaakt, een zelfde reactie op rood licht ontwikkeld…
 

In actiestand door intens blauw licht. Maar hoe zit het nu verder?
De evolutie heeft een ingewikkeld systeem gecreëerd dat licht vertaalt in signalen die ons dagelijkse biologische ritme regelen. Een klein deel van de fotoreceptorcellen in onze ogen bevatten een eiwit dat melanopsine heet en dat in de actiestand schiet in reactie op intens blauw licht.

Als het getriggerd wordt, zendt het signalen uit naar de zogenaamde suprachiasmatische kern in de hypothalamus - beter bekend als onze biologische klok - die zich achter de neusrug bevindt.

Op zijn beurt geeft die biologische klok signalen door aan de pijnappelklier en onderdrukt hij productie van het slaapopwekkende hormoon melatonine. Met andere woorden: blauw licht zorgt dat je wakker blijft.

Kunstlicht: een vloek of een zegen?

Is kunstlicht een vloek of een zegen? Dat kun je, je afvragen. 
Aan de ene kant zorgt het er voor dat je tijdens de donkere wintermaanden lekker veel langer kan doorwerken op een dag. Aan de andere kant brengt het ook het risico met zich mee dat je je natuurlijke lichaamscyclus verwaarloost.

’’Kunstlicht stelt ons in staat om te werken, spelen of andere dingen te doen lang nadat onze lichamen melatonine willen gaan aanmaken om zichzelf klaar te maken voor bed,’’ concludeerde Mariana Figueiro, programmadirecteur van het lichtonderzoekscentrum van het Rensselaer Polytechnic Institute. ’’Slapeloosheid en feestjes tot diep in de nacht kwamen ooit alleen met volle maan voor, maar zijn nu de praktijk van alledag’’, zegt ze waarna ze zich afvraagt of het wel goed is dat je dankzij kunstlicht makkelijk je slaap-waakritme kunt verstoren.

En daar heeft ze wel een goed punt. Na zonsondergang in het donker leven is iets wat zelfs de holbewoners niet trokken: zij vonden immers vuur uit. Echter, we kunnen wel bewuster met licht omgaan en beter nadenken over wanneer we het gebruiken.

Natuurlijk zijn er tegenwoordig allerlei technische oplossingen die het licht thuis qua kleur en intensiteit kunnen aanpassen aan ons biologische ritme. Maar voert het niet een beetje te ver om elke lamp in huis te vervangen of anders in te stellen om zo met je slaapwaakritme te kunnen rommelen?