‘Het IC-dagboekje is heel waardevol voor mensen’
Een studente van begin twintig lag drie maanden op de IC van het Groene Hart Ziekenhuis met een ernstige bloedvergiftiging. Soms zweefde ze tussen leven en dood. ’’Achteraf was die periode voor haar één groot gat’’, vertelt IC-verpleegkundige Irene van der Niet. ’’Dankzij het IC-dagboekje dat wij en haar familie voor haar bijhielden, kon ze teruglezen wat er gebeurde in die periode.’’
Al jaren maakt het Goudse Groene Hart Ziekenhuis gebruik van de dagboekjes die Pfizer levert op de intensive care (IC). ’’Het bijhouden ervan wordt zeer gewaardeerd. Door de patiënten zelf, hun familie maar ook door de verpleegkundigen en de artsen. Iedereen ziet er het belang van in.’’
Irene laat een dagboekje zien dat ze met toestemming heeft geleend van een patiënt. Het ziet eruit als een multomapje met vele blaadjes erin om te beschrijven of om foto’s op te plakken. ’’Het is stevig, praktisch en handzaam’’, zegt Irene terwijl ze op de kaft van het dagboekje klopt.
‘In een hele korte tijd gebeurt er zo enorm veel met een patiënt en zijn familie’
’’Als een nieuwe patiënt bij ons komt, beginnen wij als verpleegkundigen meestal na een dag of twee met schrijven’’, legt ze uit over het gebruik van dagboekje. ’’Soms starten we ook meteen als iemand zeer ziek binnenkomt en je vermoedt dat diegene een tijd blijft. In een korte tijd gebeurt er enorm veel met een patiënt en zijn familie. Iemands gezondheidstoestand kan in één dag enorm veranderen. Dat kun je nooit onthouden als je dat later pas opschrijft.’’
‘Iemands gezondheidstoestand kan in één dag enorm veranderen. Dat kun je nooit onthouden als je dat later pas opschrijft.’
Daarom beschrijven Irene en haar collega’s vrijwel dagelijks hoe het met een patiënt gaat. ’’Je begint met het beschrijven van hoe iemand binnenkomt en wat er aan de hand is. Welke onderzoeken krijgt iemand? Welke medicijnen worden gegeven en welke apparatuur krijgt iemand rond zijn bed’’.
Dit gebeurt allemaal in zo helder mogelijk taalgebruik, benadrukt ze. ’’Een longontsteking is gewoon een longontsteking door een bacterie in plaats van een pneumonie met allerlei ingewikkelde bacterienamen. Je maakt het simpel en begrijpelijk, zodat iedereen het kan lezen.’’
Schrijven over de familie
In het dagboekje wordt ook beschreven hoe het met de familie van de patiënt gaat. ’’Daar gaat het ook lang niet altijd goed mee. Het is dan belangrijk om iets op te schrijven zoals ‘uw familie maakt zich zorgen over u’. Of om uit te leggen aan familie ‘waarom we iemands vrouw in slaap houden omdat het op dat moment erg slecht ging met haar’. Zodat een patiënt dat later kan teruglezen en het beter kan plaatsen waarom zijn vrouw bijvoorbeeld altijd zo ‘zeurt’ als hij te lang wegblijft van huis.’’
Ook alle lichtpuntjes worden doelbewust benoemd in het dagboekje. ’’Zoals wanneer iemand weer op zijn zij kan liggen of wanneer de beademingsstand iets omlaag kan. Dat lijken kleine dingen, maar het kunnen voor onze patiënten mijlpalen zijn.’’
Maar je beschrijft ook dat iemand last heeft van spierkrachtverlies en daardoor zijn armen niet meer kan optillen, vervolgt Irene haar verhaal. ’’Je maakt een verslag van de hele opnameperiode. En geeft uitleg over wat er allemaal gebeurt. Zo schrijf je ook op wanneer iemand uit zijn kamer wordt gereden voor een CT-scan. Ook al denk je dat een patiënt slaapt en niet alles meekrijgt.’’
Op weg naar het vliegveld
Uit ervaring weten Irene en haar collega’s dat patiënten vaak wel degelijk merken wanneer ze verplaatst worden. ’’Ze liggen op hun rug in bed en zien alleen de lichtjes van het plafond. Soms zijn ze in de war en dan heb je algauw het idee dat je naar het Feijenoordstadion of het vliegveld gaat. Als je dan later terugleest wat er echt gebeurde, kun je dat plaatsen.’’
Chirurg-intensivist Adriënne Raben luistert aandachtig naar het verhaal van Irene. Ze vertelt dat het IC-personeel ook de familie motiveert om in het dagboekje te schrijven. ’’Het draait op de IC heel erg om de patiënt. Maar de familie is net zo belangrijk. Die moet je ook begeleiden. Zij kunnen vaak niets doen, behalve hopen en afwachten of hun geliefde het gaat redden. Iets opschrijven kan dan zeer waardevol zijn. Mensen voelen zich betrokken bij het zorgproces. En schrijven kan helpen om te ontspannen.’’
‘Familieleden worden ook gestimuleerd om foto’s te maken’
Familieleden worden ook gestimuleerd om foto’s te maken, vult Irene aan. ’’In het begin zagen we dat zelf niet zo zitten. Maar patiënten kunnen er veel aan hebben als ze zien hoe ze erbij lagen. Dan begrijpen ze waarom iedereen zo bezorgd was.’’
Ook worden mensen aangespoord om lichtpuntjes niet alleen te beschrijven, maar ook te fotograferen. ’’Bijvoorbeeld wanneer iemand zijn eerste hapje appelmoes eet. Appelmoes is vaak het eerste dat ze na lange tijd weer kunnen eten. Het geeft patiënten het gevoel dat ze weer een beetje de controle terugkrijgen,’’ vertelt ze. ’’Want dat verlies je als je op de IC belandt. Je hebt nergens meer controle over. Zelfs niet meer over wanneer je ademt of naar de wc moet. Je bent volledig afhankelijk van anderen.’’
Een leven voor én na de IC
Alle kleine en grote gebeurtenissen worden zo vastgelegd. Vaak wordt pas op de nazorgpoli duidelijk hoe belangrijk het IC-dagboekje voor mensen is. ’’Ze nemen het vaak mee om te laten zien. Dan zie je soms dat ze er een plakboek van hebben gemaakt, vol tekeningen en kaarten’’, vertelt Adriënne. ’’Soms durven mensen het niet terug te lezen omdat het nog te confronterend is. Maar vaak lezen mensen het dagboekje eindeloos door omdat het helpt bij het verwerken. De periode op de IC is belangrijk voor mensen. Ze hebben het vaak over een leven voor en na de IC.’’
IC-verpleegkundige Irene van der Niet komt terug op de studente met ernstige bloedvergiftiging. ’’Een IC-opname heeft zo’n enorme impact! Een half jaar na haar opname kon dat meisje nog steeds niet zelfstandig wonen. Vaak zeggen we tegen patiënten ‘trek maar een jaar uit voor je herstel. Zolang duurt het weer voordat je er weer een beetje bent’.’’
‘Ze mist een periode van een paar maanden en in het boekje kon ze precies lezen ‘dit is er met mij gebeurd en daarom ben ik nu zo’.’
De studente ging naar een revalidatiecentrum om verder te herstellen, zegt Irene. ’’Het dagboekje was enorm belangrijk voor haar. Ze mist een periode van een paar maanden en in het boekje kon ze precies lezen van ‘dit is er met mij gebeurd en daarom ben ik nu zo’. Door zulke gebeurtenissen besef je zelf extra goed dat het veel waarde heeft om elke dag zo’n stukje te schrijven in een dagboekje over hoe het gaat met een patiënt en zijn familie.’’
Waardevol voor collega’s
Niet alleen voor patiënten en familie is het dagboekje waardevol, benadrukt ze. ’’Ook voor ons is het fijn om soms na maanden te horen dat mensen blij zijn dat je zoiets hebt opgeschreven als ‘ik heb vandaag uw haar gewassen’. Zoiets simpels geeft iemand het gevoel dat je de mens ziet achter de patiënt. Als verpleegkundige leer je dat een handeling die voor jou misschien routinematig is, voor mensen enorm veel kan betekenen.’’
IC-dagboekje aanvragen?
Het IC-dagboekje wordt op IC’s in diverse ziekenhuizen gebruikt. Het dagboekje is verkrijgbaar als mapje met inlegvellen en als werkbare pdf. Op deze manier kan een ziekenhuis er zelf een eigen invulling aan geven. Vragen en informatie kun je stellen via [email protected]. Ook kan iedereen het dagboekje kosteloos aanvragen via dit emailadres.
-
TEDxEindhoven en Pfizer praten over toekomst zorg
TEDxEindhoven en Pfizer gaan in 2018 samen speciale bijeenkomsten organiseren waar partijen met elkaar kunnen praten over hun ideeën over de zorg van de toekomst. Zo worden salonevents gehouden waarin vooraanstaande deskundigen in allerlei vakgebieden hun visie geven over de kankerzorg van de toekomst en het wereldwijd groeiende probleem van antibioticaresistentie.
-
‘Het is belangrijk om samen over seks te praten’
Op de plek waar de Mannenkliniek van Bert-Jan de Boer zit, stond ooit sanatorium Berg en Bosch. Honderden tbc-patiënten werden hier verpleegd door de zusters Dominicanen. In de jaren ’60 werd de kliniek opgedoekt en kwam er een algemeen ziekenhuis. Tegenwoordig is het enorme complex in de bossen van Bilthoven veranderd in een bedrijventerrein met zorgbedrijven. ’’Mannen komen hier uit heel Nederland naar toe.’’
-
Op museumsafari met migranten
14 Maart 2019 - ’’Ik hoop dat jullie ook van dode dieren houden? Want daar zijn er hier heel veel van.’’ Kees Moeliker, directeur van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam heet de tien migranten - of ‘nieuwe Rotterdammers’ - en de tien vrijwilligers van Pfizer welkom in zijn museum.
