Hopen dat nierkanker chronisch wordt
Leestijd: 4 minuten
Waarom Wereld Nierkankerdag zo belangrijk is? Omdat het goed is voor patiënten om te weten dat er veel onderzoek gebeurt naar nier(cel)kanker, vindt Jan Smeets, voormalig medisch adviseur bij Pfizer. ’’Bij veel kankersoorten kregen patiënten vroeger een behandeling onder het mom van ‘one size fits all’. Gelukkig komen er steeds meer mogelijkheden voor behandelingen op maat.’’
En dat is hard nodig, vervolgt hij zijn verhaal. ’’Van longkanker is bekend dat er allerlei verschillende mutaties kunnen ontstaan.’’
Nu we weten dat er vele verschillende soorten van longkanker zijn, is ook bekend dat mensen met longkanker op allerlei verschillende manieren dienen te worden behandeld.
Bij nier(cel)kanker is dit mogelijk ook het geval, vertelt Smeets. ’’Eén van de belangrijkste onderzoeksdoelstellingen nu is ook het vinden van biomarkers - stoffen die in weefsel of lichaamsvloeistoffen kunnen worden aangetroffen - die een rol spelen bij het ziekteproces.’’
Per toeval bij Pfizer
Ooit belandde hij per toeval in de geneesmiddelensector, vertelt hij. ’’Ik werkte bij een levensmiddelenbedrijf en was betrokken bij onderzoek naar vetzuren. Een vriend van mijn broer gaf me het advies om de gezondheidszorg in te gaan en vervolgens stuitte ik op een vacature bij Farmitalia.’’
Farmitalia werd in 1994 overgenomen door Pharmacia en dat bedrijf werd in 2003 weer overgenomen door Pfizer. Smeets begon in de buitendienst als artsenbezoeker en werd vervolgens productmanager voor de Benelux. ’’We woonden in de buurt van Brussel in een prachtige omgeving. Maar mijn vrouw kreeg heimwee. Gelukkig kwam er een functie vrij in Nederland.’’
‘Je werkt met een levensbedreigende ziekte waarbij nog veel winst is te behalen’
Jan Smeets kreeg de opdracht om een medische afdeling op te bouwen en te begeleiden, iets wat hij de rest van zijn carrière is blijven doen. Hij bouwde zo een breed internationaal netwerk op van onderzoekers en medisch specialisten uit heel Europa.
Vrijwel zijn hele loopbaan heeft hij zich beziggehouden met oncologie. ’’Een interessant vakgebied’’, vindt hij nog altijd. ’’Je werkt met levensbedreigende ziekten waarbij nog veel winst is te behalen. Als je daar dan echt iets kunt bijdragen is dat geweldig.’’
Stage in Amerika
Veel indruk op hem maakte de twee weken die hij in de jaren ’80 stage mocht lopen in Amerika, onder meer in het MD Anderson Cancercenter, de grootste kankerkliniek ter wereld.
’’Wat me altijd bij blijft, zijn twee gesprekken die ik daar had,’’ vertelt hij. Een man die genezen was van botkanker vertelde Smeets dat hij heel blij was dat er geneesmiddelbedrijven zijn die continu zoeken naar nieuwe behandelmethoden. ’‘Daardoor ben ik genezen’, zei hij met zo’n intense blik in zijn ogen. En dáár doe je het toch voor: mensen beter maken.’’
Een week later kreeg hij de kans om uitgebreid met professor Lawrence Einhorn van Indiana University School of Medicine te praten. ’’Hij heeft oud-wielrenner Lance Armstrong behandeld. Einhorn heeft een cocktail van drie medicijnen ontwikkeld waarmee testistumoren te behandelen zijn. Vroeger ging tachtig procent van de mannen die het krijgen dood. Nu blijft tachtig procent leven.’’
Hij vertelt dat het gesprek met professor Einhorn hem nog eens extra deed beseffen dat hij op de goede plek zit. ’’Ik vind mijn werk nog altijd zeer inspirerend. Er is nog steeds niets mooiers dan dat je bepaald onderzoek doet en vervolgens ziet dat de prognose van patiënten verbetert.’’
Kwestie van vallen en opstaan
Natuurlijk is er een schaduwzijde. Er zijn genoeg onderzoeken die op niets uitlopen en dat frustreert. ’’Het is een kwestie van vallen en opstaan. Gelukkig hebben we steeds meer inzicht in de biologische processen van kanker en zit door de komst van immunotherapie - waarbij je eigen afweersysteem wordt geactiveerd om tumoren te lijf te gaan - het wetenschappelijk onderzoek enorm in de lift.’’
’Dertig procent van de nierkankerpatiënten heeft al uitzaaiingen bij de diagnose’
Eén van de kankersoorten waar Smeets binnen zijn werk altijd veel aandacht voor heeft gehad is nierkanker. Een ziekte waar steeds meer mensen door worden getroffen en die vaak pas in een laat stadium wordt ontdekt. ’’Dertig procent van de patiënten heeft al uitzaaiingen bij de diagnose en ook nog eens dertig procent krijgt te maken met terugkerende tumoren.’’
De oorzaak van nierkanker is nog niet precies duidelijk. Al zijn er volgens Smeets wel belangrijke risicofactoren: obesitas, hoge bloeddruk en roken.
De behandeling van nierkanker kan bestaan uit een operatie, bestraling en behandeling met verschillende medicijnen. ’’Chemotherapie werkt niet bij bloedvatrijke tumoren als nier(cel)tumoren.’’
Met geneesmiddelen wordt getracht om het groeiproces van de nier(cel)tumoren af te remmen of te stoppen. Ook kunnen mensen met nierkanker immunotherapie ondergaan. ’’Met immunotherapie richt je je op de patiënt in plaats van op de tumor.’’
‘Uiteindelijk hoop je dat dat nierkanker een chronische aandoening wordt’
Volgens Smeets moet er echter nog veel onderzoek worden gedaan naar immunotherapie en de toepassing ervan. Want, zo waarschuwt hij, immunotherapie werkt niet bij iedereen. Maar, zo vervolgt hij, het is wel mooi als het behandelarsenaal steeds uitgebreider wordt. ’’Zodat een arts zijn patiënt zo lang mogelijk kan doorbehandelen. Uiteindelijk hoop je dat er een doorlopend zorgpad komt en dat nierkanker een chronische aandoening wordt.’’
-
Preventie
Stijging van het aantal huidkankerpatiënten
Het aantal kankerpatiënten in Nederland blijft stijgen. Deels omdat kanker eerder wordt ontdekt via bevolkingsonderzoeken. Maar ook zijn er kankersoorten die steeds meer voorkomen. Onderzoekers maken zich onder meer zorgen over de toename van het aantal – ook jongere – mensen met huidkanker. Met 15.836 patiënten was huidkanker in 2016 de meest voorkomende soort. Een jaar eerder was dat darmkanker.
