Sorry, you need to enable JavaScript to visit this website.
Overslaan en naar de inhoud gaan

Chronisch ziek: wat kun je doen als zorgverlener?

Ongeveer 9,9 miljoen Nederlanders hebben een of meer chronische ziekten, uiteenlopend van diabetes en reuma, tot lage rugpijn en migraine. Dat komt neer op 1 op de 5 mensen binnen de potentiële beroepsbevolking. Wat kun je als zorgverlener doen om deze mensen aan het werk te houden of weer aan het werk te krijgen? Want werk kan ook een medicijn.

Wat is het probleem?

Doordat we steeds langer doorwerken, krijgen steeds meer mensen tijdens hun werkende leven te maken met een chronische ziekte. Vrijwel alle bedrijven krijgen op een gegeven moment iemand met een chronische ziekte in dienst. Van deze medewerkers geeft 40 procent aan vaak of zelfs voortdurend problemen in het werk te ervaren. 
 
Van de groep die werkloos is, geeft ongeveer 20 procent aan een betaalde baan te willen. Bijna 30 procent van hen is alleen volledig arbeidsongeschikt verklaard en 55 procent ervaart problemen bij het vinden van werk.  

Na een diagnose en behandeling kanker keert slechts 60 procent van de mensen terug naar het werk. De werkloosheid is het hoogst bij mensen met prostaatkanker en het laagst bij mensen met melanoom (agressieve vorm van huidkanker).

Werk: belangrijk en gezond

Werkbehoud is voor veel patiënten een belangrijk doel, aldus platform Fit For Work dat zich inzet voor werkbehoud bij een chronische aandoening. Pfizer is een van de 35 maatschappelijke organisaties die zich bij Fit for Work hebben aangesloten. Op de website van Fit for Work vind je allerlei tips voor de zorgprofessional om zorg én werk beter met elkaar te verbinden. 

Diverse onderzoeken wijzen namelijk uit dat werken goed voor je, zowel voor je lichamelijke als je geestelijke gezondheid. Dat komt bijvoorbeeld doordat werk structuur en ritme geeft aan je leven. Het is goed voor je sociale contacten, je deelname aan de maatschappij en het biedt je kansen tot zelfontwikkeling.

Werk geeft structuur en ritme aan je leven

Werk heeft vooral een goede invloed op de gezondheid als het aansluit op iemands kennis, vaardigheden en persoonlijke omstandigheden en als het wordt uitgevoerd in een veilige, gezonde en ondersteunende werkomgeving. 


Welke problemen ervaren patiënten?

Hoewel werknemers met een chronische ziekte het vaak fijn vinden om te blijven werken, ervaren ze echter wel bijna allemaal persoonlijke problemen, zo blijkt uit een onderzoek van Nivel (Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg). Daarbij gaat het onder meer om snel moe worden/energiegebrek (69 procent), pijn (57 procent), lange hersteltijd na inspanning (38 procent), concentratieproblemen (34 procent) en gebrek aan fysieke kracht (31 procent).

Van de groep chronische zieken en mindervaliden met betaald werk voor minimaal twaalf uur per week, ervaart 83 procent belemmeringen vanwege vermoeidheid of conditiegebrek. Dit geldt vooral voor werknemers met astma, COPD, IBD (chronische darmontstekingen) of diabetes.

Gevolgen bij kanker

Kijkend naar de groep mensen met de diagnose en behandeling kanker, dan komen ook vermoeidheid (68 procent) en verminderde lichamelijke conditie (54 procent) als duidelijke gevolgen naar voren. Verder worden veel concentratie- en geheugenproblemen (respectievelijk 40 en 37  procent) ervaren. 

Kankerpatiënten die zich op hun werk beperkt voelen door de gevolgen, zoeken vaker psychosociale hulp. Ze ervaren onbegrip op werk en hebben daardoor meer emotionele klachten (angst, depressie en stress).  

Het overgrote deel van de mensen met kanker, 60 tot 90 procent, wil na 1,5 jaar weer aan het werk. Wie niet meer aan het werk kan, krijgt te maken met een slechtere financiële situatie en een verminderde kwaliteit van leven. Zij hebben te maken met minder inkomsten én hogere uitgaven door de directe en indirecte medische kosten.  

Onvoldoende aandacht voor werk

Mensen met een chronische of ernstige ziekte ervaren nu nog onvoldoende aandacht voor hun werk tijdens de behandeling van de ziekte.  

Uit een onderzoek van de Nederlandse Federatie voor Kankerpatiënten (NFK) blijkt dat het bespreken van de gevolgen van de kanker(behandeling) op het werk, vooral gebeurt tijdens de behandeling (57 procent) en daarna in de controlefase (53 procent). Rond de diagnose gebeurt dit volgens de ondervraagden veel minder (34 procent).

Bij wie de gevolgen voor de kanker(behandeling) voor hun werk wel zijn besproken, geeft ruim de helft aan dat het hen heeft geholpen. 


Wat kun je als zorgverlener doen?

Het is belangrijk om als zorgverlener niet alleen te kijken naar de klachten en de gezondheidsproblemen die iemand ervaart. Het is goed om de patiënt centraal te stellen.

Als werk als behandeldoel wordt meegenomen door een behandeld arts, kan de behandeling daarop soms worden aangepast.

Besteed daarom ook altijd aandacht aan zaken die voor de patiënt belangrijk zijn om een betekenisvol leven te kunnen leiden. In de praktijk blijkt dat werk van grote betekenis is. Het is goed om werk niet alleen te bespreken vanaf het moment van nazorg. Maar om er direct vanaf de eerste afspraak met de patiënt over te spreken en om samen te kijken hoe de behandeling zo min mogelijk invloed heeft op de kwaliteit van leven en het vermogen om te werken.

Wanneer werk als behandeldoel wordt meegenomen door een behandeld arts, dan kan de behandeling daarop soms worden aangepast. Voor een pianospeler is bijvoorbeeld het voorkomen van neuropathie (wanneer één of meer zenuwen niet goed meer werken) heel belangrijk en voor een kok het behoud van smaak. 

Wees er ook van bewust dat de manier waarop mensen reageren op hun aandoening per persoon kan verschillen. Twee mensen met dezelfde aandoening in dezelfde soort baan, kunnen zo verschillend reageren dat de ene werknemer kan blijven werken, terwijl de ander volledig wordt afgekeurd.  

Kloof tussen zorg en bedrijfsgezondheidszorg

Er lijkt in Nederland een kloof te zijn tussen de doelen van de curatieve zorg en de bedrijfsgezondheidszorg. Als zorgverzekeraar behaal je geen voordeel als je je richt op een re-integratie van de patiënt naar zijn of haar werkgever. De kosten voor verzuim, arbeidsongeschiktheidspensioen en productiviteitsverlies liggen tenslotte bij de werkgever. Onderzoeken tonen wel aan dat terugkeer naar werk een belangrijke bijdrage kan zijn bij het overleven van een ziekte. Het kunnen terugkeren naar het werk is een belangrijk onderdeel van iemands herstel, naast het fysieke en psychologische herstel dat de zorgverzekeraar betaalt. 

Organiseer de zorg om werk

Het is goed om de zorg zo te organiseren dat de patiënt in staat wordt gesteld om te werken, een inkomen te verdienen en maatschappelijk actief te zijn. Dat kan, zoals gezegd, door werk(behoud) als onderdeel van het behandelplan op te nemen. Maar je kunt meer doen om de zorg om werk te organiseren: 

  • Betrek een arbeidsexpert, bijvoorbeeld een arbeidsdeskundige, bedrijfsarts of klinisch arbeidsgeneeskundige, in het multidisciplinaire overleg (MDO).

  • Zorg voor een goede aansluiting tussen de reguliere en arbeidsgerelateerde zorg. 

  • Ook al is de klacht niet werkgerelateerd: bekijk bij aandoeningen en behandelingen altijd welke gevolgen zij kunnen hebben voor het verrichten van arbeid.

  • Betrek in de behandeling en begeleiding de vaardigheden die mensen in het dagelijkse werk nodig hebben.

  • Verwijs in het geval van kanker een patiënt door naar een Bedrijfsarts Consulent Oncologie (BACO), of betrek deze bij de behandeling. Een BACO adviseert werkenden met kanker en behandelaren bij vragen en problemen op het gebied van behoud van werk, (arbeids)revalidatie en werkhervatting. Kijk voor een overzicht van BACO’s op de website van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Arbeidsgeneeskunde (NVKA).

  • Verwijs door naar gespecialiseerde zorgprofessionals die kunnen helpen bij werkbehoud en werkhervatting, zoals vermeld in de Verwijsgids Kanker

 

Hulp, regelingen en meer informatie

Voor zorgverleners zijn er verder verschillende hulpmiddelen ontwikkeld om meer aandacht te kunnen schenken aan werkbehoud voor mensen die leven met ernstige of chronische ziektes. Pfizer heeft deze middelen mede mogelijk gemaakt, omdat wij werk als medicijn zien. 


Target@Work

Target@Work is een beproefde methode die praktische handreikingen biedt om werkende patiënten beter te ondersteunen. Het programma bestaat uit een beleidsscan, teamsessies en een e-learning. Het programma wordt uitgevoerd door Centrum Werk en Gezondheid. Kijk voor meer informatie op www.targetatwork.nl


Gesprekshulp en workshops kanker en werk 

Als arts kun je de Gesprekshulp voor medewerker en werkgever meegeven. Dit is een handige brochure met praktische informatie en tips over het aangaan van het gesprek en regelingen in geval van kanker. De Gesprekshulp is ontwikkeld door NFK en Kenniscentrum Werk en Kanker, ondersteunt door Pfizer. Ook ondersteund Pfizer workshops die worden gegeven door de Groep Werk en Kanker en de Nederlandse Patiëntenfederatie (NFK). 

Bronnen

Bronnen

  • RIVM. https://www.volksgezondheidenzorg.info
  • Werk: van belang voor iedereen. Een advies over werken met een chronische ziekte. SER. Maart 2016.
  • Nivel, kennissynthese - chronisch ziek en werk. 2013
  • Leven met kanker (nu NFK). Chronisch ziek en werk: cijfers, belemmeringen, werkvermogen en betekenis. Datum niet bekend.
  • Integraal Kankercentrum Nederland. Kanker in Beeld. Over leven met en na kanker. 2019.
  • Kanker en werk: feiten en cijfers. Leven met kanker.
  • Patiëntenfederatie.
  • Financial toxicity is more than costs of care: the relationship between employment and financial toxicity in long-term cancer survivors. Pearce et all. Oktober         2018.
  • Patiëntenfederatie.
  • Ergo Research Intelligence. De informatiebehoefte rond het thema chronisch ziek zijn en werken. 2019.
  • Nederlandse Kankerpatiënten federatie (NFK). Cijfers over late gevolgen van kanker. Resultaten Doneerjeervaring.nl. Oktober2017.
  • Kanker bij jou of je naaste, wat betekent dit voor je werk? Doneer je ervaringsrapportagefinale versie-26maart 2019.
  • Werk: van belang voor iedereen. Een advies over werken met een chronische ziekte. SER. Maart 2016. 
  • Doorwerken en Gezondheid. Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving (RVS). April 2015.
  • SER. Werk: van belang voor iedereen. Een advies over werken met een chronische ziekte. Maart 2016.
  • https://iph.nl/positieve-gezondheid/wat-is-het/
  • https://nos.nl/artikel/2280060-nazorg-ex-kankerpatienten-schiet-ernstig-tekort.html
  • De organisatie van de oncologische zorg voor mensen die leven met en na kanker    ‘(Door)Leven tijdens en na kanker’. Nationale Taskforce Cancersurvivorship. 2019.
  • Rehabilitation and return to work after cancer — instruments and practices. European Risk Observatory.
  • Report. Loughborough University Institutional Repository. 2018.
  • Call to Action. Zorg voor werk. Sterk voor werkbehoud bij een chronische aandoening. Fot for Work. April 2019.
  • https://www.nvka.nl/BACO/page/
     
Pagina beoordelen Like Dislike
Deze vraag is om te controleren dat u een mens bent, om geautomatiseerde invoer (spam) te voorkomen.