Zoeken naar een witte raaf: amyloïdose
Leonora Louter stelde als internist in opleiding van het Erasmus MC de zeldzame diagnose amyloïdose bij een patiënt. ’’Het is heel bijzonder om zo’n zeldzame diagnose te stellen. Het maakt je werk als arts zeer bevredigend als je een keer zo’n witte raaf voorbij ziet komen. Tegelijkertijd realiseer je je meteen wat het betekent voor zo’n patiënt: voor zijn leven en zijn familie.’’
Voor de patiënt kwam de diagnose van de erfelijke stapelingsziekte amyloïdose als een schok, maar tegelijkertijd als een opluchting omdat hij eindelijk wist waar hij aan toe was. Bovendien kon hij beginnen met een behandeling om zijn ziekte zoveel mogelijk te stabiliseren.
Leonora, inmiddels medisch specialist, vertelt hoe ze tot de diagnose kwam die in Nederland door artsen vaak over het hoofd wordt gezien. Op een gegeven moment krijgt ze een zelfstandig ondernemer en vader van twee kinderen op haar spreekuur. Hij heeft de afgelopen tweeënhalf jaar al diverse artsen gezien, maar niemand weet wat er met hem aan de hand is.
Diarree, plasproblemen en gevoelloze voeten
In eerste instantie wordt hij door de huisarts naar de maag-darm-leverarts in het ziekenhuis in zijn woonplaats gestuurd. ’’Die heeft diverse onderzoeken gedaan, maar kwam er niet uit. En toen is hij voor een second opinion naar een mdl-arts in een academisch ziekenhuis verwezen. Rond die tijd kreeg hij ook urologische klachten en is hij naar de uroloog gestuurd.’’
De uroloog verwijst de man weer naar de neuroloog, vervolgt Leonora haar verhaal. De belangrijkste klachten van de man waren maag-darmklachten. ’’Hij had veel last van diarree, afgewisseld met verstopping en daarnaast had hij ook een opgeblazen gevoel. Hij had een verminderd gevoel in de voeten gekregen en last van erectiestoornissen. De laatste maanden waren er ook urologische klachten ontstaan. Hij had veel moeite met plassen waardoor hij zichzelf moest katheteriseren om zijn blaas goed te kunnen legen. Verder was hem opgevallen dat hij veel was afgevallen. ‘’
Het stellen van een ‘differentiaal diagnose’
In eerste instantie lukt het Leonora Louter niet om hier één diagnose bij te stellen. Daarom stelt ze een zogenaamde differentiaal diagnose op: een wetenschappelijke methode waarbij je een lijst maakt van mogelijke aandoeningen waaraan een bepaalde patiënt zou kunnen lijden op basis van de klachten en symptomen die op dat moment bekend zijn. Vervolgens streep je diagnoses af tot je een passende overhoudt.
’’In eerste instantie dacht ik aan infectieziekten zoals syfilis’’, vertelt ze. ’’Je zou ook nog kunnen denken aan stofwisselingsziekten zoals porfyrie.’’ Porfyrie is een verzamelnaam voor een groep van vrij zeldzame stofwisselingsziekten die ontstaan doordat ons lichaam onvoldoende heem aanmaakt. Heem is nodig voor de aanmaak van hemoglobine, de rode stof in het bloed die de zuurstof vervoert en een aantal andere enzymen.
’’Naast porfyrie dachten we door aften (zweertjes) in zijn mond aan de ziekte van Behçet.’’ De ziekte Behçet is een zeldzame vaatontsteking waarbij de grote en kleine vaten van het aderlijke en slagaderlijke systeem in diverse organen aangetast kunnen zijn.
Pas als laatste denkt de arts in opleiding aan amyloïdose. Literatuuronderzoek naar andere ziektegevallen en typen amyloïdose en een uiteindelijke DNA-test, uitgevoerd door het amyloïdose-expertisecentrum van het UMC Groningen geven de doorslag.
‘Het is goed om te vragen of iemand roots heeft in Portugal’
Leonora weet nu zelf voortaan hoe ze mensen met amyloïdose kan diagnosticeren en heeft hiervoor tips van andere artsen. ’’Het is een aandoening die zeer moeilijk te stellen is,’’ stelt ze.
’’Vaak omdat het begint met één symptoom en er pas later andere symptomen bijkomen. Mijn advies zou dus zijn als je een patiënt hebt die veel last heeft van diarreeklachten die je niet begrijpt, om dan ook naar eventuele andere klachten te vragen, zoals neurologische klachten en hartproblemen. En doe dit andersom ook bij mensen die zich melden met neurologische klachten.’’
Ook is het goed te vragen of een patiënt ‘roots’ heeft in een gebied of land waar amyloïdose vaker voorkomt. ’’Zoals Portugal.’’
Leonora hoopt dat dit uiteindelijk leidt tot een snellere diagnose van amyloïdose. ’’Wat ook belangrijk is, is dat daarna familieonderzoek wordt gedaan,’’ vertelt ze tot besluit. ’’ Omdat het een erfelijke ziekte kan zijn. De kans dat de kinderen van een patiënt met de erfelijke variant van amyloïdose het ook krijgen, is vijftig procent.’’
Meer informatie:
Meer informatie over amyloïdose kunt u vinden op: www.amyloidose.nl
Bronnen
- Video-interview met Leonora Louter
- https://www.leverpatientenvereniging.nl/porfyrie
- https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/vasculitis/
- https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/ziekte-van-behcet/
- https://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/ptxt/Pathergie.htm
- www.herkenamyloidose.nl
- www.amyloid.nl