Sorry, you need to enable JavaScript to visit this website.
Overslaan en naar de inhoud gaan

DNA-databanken voor kanker en andere zeldzame ziekten

Sommige ziekten zijn zo zeldzaam dat patiënten haast met een vergrootglas worden gezocht. Onderzoek naar de oorzaak ervan en mogelijke behandelingen worden zodoende lastig(er). Met de wetenschap dat veel zeldzame aandoeningen worden veroorzaakt door DNA-schade, worden steeds meer databanken geopend waarin weefsel, bloed en patiëntgegevens worden opgeslagen. Een voorbeeld is de kankerdatabank van de Hartwig Medical Foundation.

De Hartwig Medical Foundation was in 2015 groot in het nieuws. Hans Clevers, wetenschappelijk directeur van het toen net nieuwe kinderkankerziekenhuis Prinses Máxima Centrum in Utrecht, vertelde in diverse landelijke media dat zijn ziekenhuis samen met de Hartwig Medical Foundation een kinderkankerdatabank zou oprichten. 

’’Met zo’n 500 ziektegevallen per jaar is kanker bij kinderen in Nederland toch vrij zeldzaam,’’ zei Hans Clevers in diverse media over het belang ervan.

’’De kennis over kinderkanker - en de tal van vormen waarmee in Nederland soms maar één of twee patiënten per jaar worden gezien en in andere landen ook maar enkelingen - is dan ook heel versnipperd in de wereld.” 

Inmiddels is Hartwig Medical Foundation beheerder van één grote DNA-databank voor kankeronderzoek, waarin zoveel mogelijk gegevens van kinderen, jongeren en volwassenen met uiteenlopende vormen van uitgezaaide kanker worden opgeslagen. 

Complete DNA-profiel van elke patiënt

Ziekenhuizen sturen biopten (tumorweefsel), bloed en allerlei gegevens op naar de Hartwig Medical Foundation. 

Die heeft apparatuur in haar gebouw op het Science Park in Amsterdam, waarmee ze het volledige DNA van het tumorweefsel kan aflezen en alle foutjes erin kan opsporen. 

dna databank

Het ontstaan van de kankerdatabank was op zijn beurt aanleiding tot de DRUP-studie van het onderzoeksconsortium Center for Personalised Cancer Treatment (CPCT). Dit is opgericht door het Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, het Erasmus MC Kanker Instituut en het UMC Utrecht. En ondertussen hebben zich al 40 andere ziekenhuizen aangesloten.

DRUP staat voluit voor ‘Drug Rediscovery Protocol’ en uitgangspunt van de studie is dat kanker wordt veroorzaakt door DNA-schade.

De onderzoekers laten zich leiden door de wetenschap dat elke vorm van kanker hierdoor bij elke patiënt andere kenmerken en eigenschappen kan hebben. Het lijkt daardoor logischer om mensen met kanker zoveel mogelijk een behandeling op maat te geven en die te baseren op het genetisch profiel van hun tumor. 

Anders uitgelegd: onderzoekers denken dat een aandoening zoals longkanker misschien moet worden beschouwd als een reeks van honderd uiteenlopende zeldzame aandoeningen, die allemaal tumoren in de longen veroorzaak. En dat voor al die honderd soorten wellicht een andere behandeling nodig is. 

Oncologen gaan bij het vaststellen van een behandelplan voor mensen met kanker nu nog uit van de ‘gemiddelde kankerpatiënt’. Terwijl ze weten dat de betreffende behandeling bij een deel van de mensen aanslaat en bij een ander niet. 

’’We stellen nog steeds heel veel mensen bloot aan een behandeling, terwijl die misschien niet werkt,’’ zei Emile Voest, leider van het onderzoeksconsortium tijdens een uitzending van EenVandaag. ’’Maar dan hebben ze wel de bijwerkingen.’’ 

databank zeldzame ziekten

Behandeling op maat

Pfizer is één van de tien geneesmiddelenbedrijven die aan de DRUP-studie meewerkt

Het zou volgens de onderzoekers van de DRUP-studie daarom zomaar kunnen zijn dat iemand met een bepaald type kanker op basis van het DNA-profiel van zijn tumor, meer baat heeft bij een behandeling voor een andere type, dan bij een standaardbehandeling voor zijn ‘eigen soort.’ 

Pfizer is één van de tien geneesmiddelenbedrijven die aan de DRUP-studie meewerkt door medicijnen beschikbaar te stellen. 

Aan de DRUP-studie doen alleen mensen mee met een vergevorderde vorm van kanker of met uitzaaiingen, voor wie geen standaardbehandeling meer beschikbaar is. In het kader van de studie krijgen zij immunotherapie of een doelgerichte behandeling op basis van het genetisch profiel van hun tumor, ongeacht waar die in het lichaam zit.

Doelgerichte therapie en immunotherapie

Kankercellen hebben allemaal bepaalde kenmerken die anders zijn dan die van gewone cellen. Behandeling die gericht is op bepaalde kankercelkenmerken noemen we doelgerichte therapie. Er worden steeds meer doelgerichte therapieën ontwikkeld. Bij immunotherapie krijgt iemand met kanker medicijnen die ervoor zorgen dat zijn afweersysteem kankercellen herkent - op basis van zijn kenmerken - beschadigt en vernietigt. 

Emile Voest is blij dat door de komst van de databanken van de Hartwig Medical Foundation nu de DRUP-studie kan worden gedaan. Hij noemt de studie ‘baanbrekend en uniek’, omdat er nog nooit op zo een grote schaal onderzoek gedaan is op dit gebied. 

’’Patiënten krijgen geneesmiddelen die zijn uitgevonden voor een ander type kanker, maar door DNA-fouten in hun tumor kunnen de medicijnen dus ook bij hen aanslaan". Doorgaans is het te duur om te onderzoeken of deze middelen ook effect hebben bij andere kankersoorten, door de samenwerking met ziekenhuizen en farmacie kan dit nu wel.’’ 

Pagina beoordelen Like Dislike
Bronnen

Bronnen

https://www.icthealth.nl/nieuws/innovatief-drup-onderzoek-toont-nut-behandeling-op-maat/

https://www.ad.nl/gezond/uitbehandelde-kankerpatient-heeft-baat-bij-vreemde-medicatie~ab3b27d6/

https://www.kanker.nl/algemene-onderwerpen/wat-is-kanker/wat-is/typen-kanker

https://www.avl.nl/topmenu/over-avl/nieuws/bestaande-kankermedicijnen-slaan-hun-vleugels-uit/

https://eenvandaag.avrotros.nl/item/kankerbehandeling-op-basis-van-dna/

Deze vraag is om te controleren dat u een mens bent, om geautomatiseerde invoer (spam) te voorkomen.